W obecnym stanie prawnym każda organizacja pozarządowa może wnieść do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK) pozew o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. W świetle art. 479[38] zd. drugie Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) chodzi tutaj o organizację pozarządową, do których zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów. Ustawodawca nie mówi w tym przypadku o wymogu zdolności sądowej organizacji konsumenckiej.
Zobacz:
Przykazanie pierwsze - Nie kopiuj cudzych regulaminów !
Regulamin sklepu - ukryj swój regulamin przed naciągaczami !
Organizacje pozarządowe – czym są?
Z art. 3 ust. 2 pkt 2 Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie ( Dz.U. z 2003 r., nr 96, poz. 873) organizacjami pozarządowymi są: „2) niedziałające w celu osiągnięcia zysku - osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia (...)”.
Regulacje dotyczące stowarzyszeń zawiera Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. 2001 nr 79 poz. 855). Zgodnie z art. 40 ust. 1 i 2 niniejszej ustawy uproszczoną formą stowarzyszenia jest stowarzyszenie zwykłe, nie posiadające osobowości prawnej. Osoby w liczbie co najmniej trzech, pragnące założyć stowarzyszenie zwykłe, uchwalają regulamin działalności, określając w szczególności jego nazwę, cel, teren i środki działania, siedzibę oraz przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie.
Brak umocowania prawnego
Aktualnie brak jest podstawy prawnej dla występowania stowarzyszeń zwykłych jako strony powodowej w sprawie o stosowanie klauzul abuzywnych przez przedsiębiorców. Dzieje się tak dlatego, ponieważ art. 64 par. 2 K.p.c. o treści: „Zdolność sądową mają także organizacje społeczne dopuszczone do działania na podstawie obowiązujących przepisów, choćby nie posiadały osobowości prawnej” został uchylony z dniem 3 maja 2012 r. (Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r., nr 233, poz. 1381).
Jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej, wtedy sąd z art. 199 par. 1 K.p.c. odrzuci pozew. W wyrokach z dnia 18 marca 2013 r. (sygn. akt XVII AmC 11154/12) oraz z dnia 19 marca 2013 r. ( sygn. akt XVII AmC 6889/12) SOKiK uznał, że dwa zwykłe stowarzyszenia konsumenckie nie posiadają wymaganej prawem zdolności sądowej.
Zobacz także:
Jak bronić się przed pozwami z Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Nadejdą zmiany
Ministerstwo Sprawiedliwości zauważyło także powyższy problem i przygotowało projektmustawy o zmianie ustawy – Kodeks Postępowania Cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Projekt nr ZD96). Projekt ten jest aktualnie na etapie konsultacji społecznych, opiniowania oraz uzgodnień międzyresortowych.
W projekcie ministerialnym czytamy :
„(...) Zmiana przepisów ma spowodować jednak nie tylko bardziej skuteczną eliminację z rynku postanowień niedozwolonych, lecz ma służyć również uproszczeniu środowiska prawnego, w którym działają przedsiębiorcy, przyczyniając się jednocześnie do ograniczenia liczby spraw wpływających do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wyniku działań niektórych organizacji quasi konsumenckich oraz prawników, którzy wnoszą powództwa przede wszystkim w celu zarobkowym”.
Ustawodawca proponuje się, aby legitymacja procesowa w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone przysługiwała: Prezesowi UOKiK, Komisji Nadzoru Finansowego, Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej, Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki, Prezesowi Urzędu Lotnictwa Cywilnego, Prezesowi Urzędu Transportu Kolejowego, Rzecznikowi Ubezpieczonych, Rzecznikowi Praw Pacjenta, powiatowym (miejskim) rzecznikom konsumentów oraz kwalifikowanym stowarzyszeniom konsumenckim wpisanym do Krajowego Rejestru Sądowego i do rejestru prowadzonego przez Prezesa UOKiK.
Co istotne, warunkiem wpisania organizacji konsumenckiej do rejestru prowadzonego przez Prezesa UOKiK będzie posiadanie 1000 członków i działalność trwająca co najmniej 2 lata. Co roku zostanie zweryfikowana liczba członków dokonywana na podstawie składanej przez stowarzyszenie listy członków przekazywanej do końca marca każdego roku. Rejestr stowarzyszeń prowadzony przez Prezesa UOKiK będzie dostępny na stronie internetowej Urzędu.
Żródło: http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//1/221300/221301/221302/dokument113795.pdf
Podstawa prawna:
- art. 199 par. 1 pkt 3, art. 479 [38] zd. drugie Kodeksu postepowania cywilnego,
- art. 40 Ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r., nr 79, poz. 855 z późn. zm.).
Stan prawny na 28 grudnia 2014 roku
