Inaczej niż w przypadku jurysdykcji krajowej w postępowaniu procesowym, ustawodawca nie konstytuuje w zakresie postępowania nieprocesowego generalnej zasady, zgodnie z którą sprawy rozpoznawane w procesie należą do jurysdykcji krajowej, jeżeli pozwany ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu albo siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej (art. 1103 KPC). W zamian za to szczegółowo reguluje m.in. następujące sprawy:
1) o
uznanie za zmarłego i o stwierdzenie zgonu (art. 1106 KPC),
2) o
ubezwłasnowolnienie (art. 11061 KPC),
3) małżeńskie
(art. 11062 KPC),
4) o
podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej (art. 11061 KPC),
5) o
przysposobienie (art. 11064 KPC),
6) z
zakresu opieki i kurateli (art. 1107 KPC),
7) o
prawa rzeczowe na nieruchomości i o posiadanie nieruchomości położonej w
Rzeczypospolitej Polskiej (art. 11071 KPC),
8) spadkowe
(art. 1108 KPC) czy
9) z
zakresu postępowania rejestrowego dotyczące rejestru prowadzonego w
Rzeczypospolitej Polskiej (art. 11091 KPC)
Dopiero w art. 1110 KPC stwierdza, że do jurysdykcji krajowej należą również inne niż wymienione we wcześniejszych artykułach sprawy rozpoznawane w postępowaniu nieprocesowym, jeżeli sprawa dotyczy osoby będącej obywatelem polskim, cudzoziemca mającego miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej albo osoby prawnej lub niebędącej osobą prawną jednostki organizacyjnej, mającej siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej, a także, jeżeli sprawa z innych względów wykazuje wystarczający związek z polskim porządkiem prawnym. Oznacza to, że gdy sprawa nie znajduje się w katalogu szczegółowo uregulowanym przez ustawodawcę, będzie mogła być rozpoznana, jeżeli spełnia kryteria wymienione w przytoczonym powyżej przepisie. Jednocześnie, strony w zakresie postępowania nieprocesowego nie mogą umownie modyfikować jurysdykcji krajowej.
