Dwie definicje
Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz.U. 2014.827) znowelizowała art. 22[1] Kodeksu cywilnego. (K.c.). Zgodnie z jego treścią obowiązującą od dnia 25 grudnia 2014 r. konsumentem jest osoba fizyczna, która dokonuje z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
W rozdz. I , art. 2 pkt 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 pażdziernika 2011 roku w sprawie konsumentów ... (Dz.U. UE, L 304/64 z dnia 22. 11. 2011 r.) ustawodawca unijny podaje, że „konsument” oznacza każdą osobę fizyczną, która w umowach objętych niniejszą dyrektywą działa w celach niezwiązanych z działalnością handlową, gospodarczą, rzemieślniczą ani wykonywaniem wolnego zawodu”.
W świetle art. 43[1] K.c. przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33[1] par. 1 K.c. prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
Linia orzecznicza
W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 8 listopada 2012 r., I CSK 199/12 czytamy: „ (...) Jest to bardzo szeroka definicja, nietrudno więc zauważyć, że pozwani, po pierwsze, są osobami fizycznymi, po drugie zaś zawarli z powodem umowę niezwiązaną bezpośrednio z ich działalnością gospodarczą lub zawodową, o ile w ogóle prowadzą taką działalność (…).
„ W Postanowieniu z dnia 13 sierpnia 2013 r. , VI ACz 1699/13 Sąd Apelacyjnego w Warszawie VI Wydział Cywilny wysunął dwie tezy:
- „(...) Za konsumenta należy też uznać osobę, która działając jako potencjalny nabywca towaru lub usługi, wstępuje w stosunek prawny pozostający w bezpośrednim związku z działaniem przedsiębiorcy jako producenta lub sprzedawcy towarów albo świadczącego usługi. Umowy członków grupy o wybudowanie lokali i miejsc postojowych należy zakwalifikować do powyższych kategorii spraw.
- Sprawy o ochronę konsumentów to sprawy z tytułu roszczeń konsumentów w stosunku do przedsiębiorcy, np. wynikające z umowy najmu, umowy sprzedaży, umowy kredytu, pożyczki, umowy przewozu”.
Konsument, czyli kto
W literaturze podniesiono: „Jeżeli osoba fizyczna nie prowadzi działalności gospodarczej lub zawodowej rozpoznanie w niej konsumenta jest zadaniem prostym”. [1]
Wyjaśnienie pojęcia „działalność gospodarcza” znajduje się w art. 2 Ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. , poz. 672) . Ustawodawca zdefiniował w nim działalność gospodarczą jako zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły.
W Komentarzu do Ustawy o prawach konsumenta podkreślono: „Działanie konsumenta musi więc być związane z zaspokajaniem potrzeb własnych, osobistych, prywatnych”.[2]
Konsumentem jesteśmy wtedy, gdy:
a) kupujemy dla potrzeb własnych i rodziny żywność, odzież, obuwie, art. przemysłowe, mieszkanie,
b) korzystamy z usług przewozowych, np. kolej, autobus, samolot,
c) korzystamy z usług dla ludności np. fryzjer,
d) korzystamy z dostawy do mieszkania, wody, gazu ziemnego, energii elektrycznej albo Internetu.
Przykład:
Pan Jan kupuje telefon dla siebie w jednym ze sklepów firmowych sieci X.
Literatura prawnicza podaje, że „(...) za konsumenta dokonującego czynności prawnej z przedsiębiorcą mogą być uznani przykładowo : kupujący (art. 535 i n. KC), zamawiający (art. 627 i n. KC ), inwestor (art. 647 i n. KC) , najemca (art. 659 i n. KC), dzierżawca (art. 693 i n. KC ) , pożyczkobiorca (art. 720 i n. KC), (...)” . [2]
Osoba fizyczna nie zawsze będzie posiadała status konsumenta. Konsumentem nie będzie osoba, która kupuje towar na potrzeby swojej firmy i prosi o wystawienie na nią faktury VAT .
Przykład:
Pan Adam kupuje telefon w jednym ze sklepów sieci X i prosi o wystawienie faktury VAT na swoją firmę Y.
Objaśnienie
[1] Pazdan M. [w:] Pietrzykowski K. (red.) Kodeks cywilny Tom I Komentarz , Warszawa 2015, str. 105,
[2] Namysłowska M. [w:] Namysłowska M., Lubasz D. (red. naukowa), Ustawa o prawach konsumenta Komentarz, Warszawa 2015, str. 372,
[3] Sołtys B. [w:] Templin-Kaczmarek B., Stec P., Szostek D. (red.), Ustawa o prawach konsumenta Kodeks cywilny (wyciąg) Komentarz, Warszawa 2014, str. 286.
Podstawa prawna:
- art. 22[1] Kodeksu cywilnego
- Rozdz. I, art. 2 pkt 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 pażdziernika 2011 roku w sprawie konsumentów .... (Dz.U. UE, L 304/64 z dnia 22. 11. 2011 r.)
Stan prawny na 27 lipca 2015 roku
