Udział w spółce kapitałowej, jako majątkowe prawo wspólnika, może podlegać zbyciu. Rozdysponowanie tym prawem poprzez jego odpłatne zbycie np. sprzedaż wiąże się jednak z rozpoznaniem po stronie wspólnika przychodu podatkowego. Udziały te (akcje) mogły zostać uprzednio nabyte przez takiego wspólnika na podstawie standardowej umowy cywilnoprawnej (np. umowy sprzedaży), ale mogły tez zostać nabyte w wyniku przeprowadzenia procesu podziału przez wydzielenie spółki kapitałowej. O ile w pierwszym wypadku sytuacja jest co do zasady oczywista, o tyle w tym drugim przypadku może powstać praktyczne pytanie - jakie są zasady opodatkowania tego przychodu uzyskanego ze zbycia tak uzyskanych udziałów na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych?
Ustalenie źródła przychodu uzyskanego ze zbycia udziałów (akcji) w spółce kapitałowej:
Przychód z odpłatnego zbycia udziałów (akcji), zgodnie z art. art. 10 ust. 1 pkt 7 Ustawy
o podatku dochodowym od osób fizycznych jest przychodem z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych. W/w zasadę systematyzuje art. 17 ust. 1 pkt 6 u.o.p.do.f, który stanowi, że „Za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną.”.
Obliczenie dochodu uzyskanego ze sprzedaży udziałów w spółce nowo zawiązanej przy podziale przez wydzielenie – specyfika regulacji prawnych.
Generalnie rzecz ujmując przy sprzedaży udziałów (akcji) w spółce kapitałowej opodatkowaniu podlega dochód ustalony w oparciu o cenę określoną w umowie sprzedaży pomniejszoną o koszt uzyskania przychodu poniesiony przy objęciu udziałów (akcji) sprzedawanych. Natomiast, przy podziale przez wydzielenie nie mamy do czynienia z „klasycznym objęciem udziałów”. Powstaje więc istotne dla praktyki pytanie jak w takim wypadku ustalić koszt uzyskania przychodu.
Ustawodawca wprowadził nieco odmienne reguły umożliwiające ustalenie kosztu podatkowego przy sprzedaży udziałów (akcji) w spółce nowo zawiązanej, powstałej w wyniku przeprowadzonego podziału przez wydzielenie. W/w reguły precyzują dwie metody określenia kosztów, w zależności od rodzaju przeprowadzonej restrukturyzacji:
-
pierwsza stosowana jest do ustalenia kosztu sprzedaży udziałów w spółce nowo zawiązanej, powstałej przy podziale przez wydzielenie,
w którym zarówno po stronie spółki dzielonej pozostała zorganizowana część przedsiębiorstwa, jak i majątek przejmowany stanowił zorganizowaną część przedsiębiorstwa. -
druga określa koszt podatkowy sprzedaży udziałów w spółce nowo powstałej przy restrukturyzacji, w której majątek wydzielony lub pozostający w spółce nie były zorganizowanymi częściami przedsiębiorstwa.
Reguła pierwsza: gdy przy podziale przez wydzielenie zarówno majątek pozostający w spółce dzielonej jak i majątek przejmowany przez nowo zawiązaną spółkę stanowił zorganizowaną część przedsiębiorstwa.
W wypadku tego rodzaju podziału przy objęciu udziałów (akcji) przez udziałowców (akcjonariuszów) w spółce nowo zawiązanej po ich stronie nie rozpoznaje się w ogóle przychodu, a w konsekwencji dochodzi do „odsunięcia w czasie opodatkowania”. W związku z tak przeprowadzoną restrukturyzacją przy następczej sprzedaży udziałów (akcji) w spółce nowo zawiązanej dochód oszacowuje się w oparciu o tzw. „koszty historyczne” tj. koszty objęcia udziałów w spółce dzielonej (a nie nowo zawiązanej). Zgodnie z art. 24 ust. 8 u.o.p.d.o.f. sanującym tę zasadę koszty te określa się w wysokości:
-
nominalnej wartości objętych udziałów (akacji) spółki dzielonej z dnia ich objęcia, jeżeli udziały (akcje)zostały objęte za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część,
-
wartości przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, określonej na dzień objęcia udziałów (akcji) w spółce dzielonej, do wartości nominalnej objętych udziałów (akcji) z dnia objęcia,
-
wydatków na objęcie/ nabycie udziałów (akcji) w podmiocie dzielonym, o ile objęcie nastąpiło za wkład pieniężny.
Podkreślić należy, że wartość w/ w kosztów przy sprzedaży udziałów w spółce przejmującej określa się ponadto na podstawie specjalnej proporcji, w jakiej pozostaje u udziałowca zbywającego swe prawa w spółce nowo zawiązanej, wartość nominalna unicestwionych udziałów (akcji) w spółce dzielonej do wartości nominalnej udziałów (akcji) przed podziałem tej spółki.
Przykład: W wyniku restrukturyzacji spółki A doszło do przejęcia części jej majątku, stanowiącego zorganizowaną część przedsiębiorstwa przez nowo utworzoną spółkę B. W spółce A dzielonej pozostała również zorganizowana część przedsiębiorstwa. Kilka miesięcy później wspólnik B zbył swoje udziały w podmiocie nowo zawiązanym B. Cena określona w umowie sprzedaży wynosiła 400 000 zł. Jak ustalić wartość jego dochodu, skoro objął on udziały w A o wartości nominalnej 200 000 zł za wkład niepieniężny. Natomiast, w wyniku podziału Spółki A doszło do umorzenia udziałów wspólnika B w tym podmiocie o wartości 100 000 zł.
Rozwiązanie:
Przychód: cena udziałów ustalona w umowie sprzedaży: 400 000 zł
Wartość nominalna udziałów objętych w spółce dzielonej A: 200 000 zł
Koszt uzyskania przychodu ze sprzedaży udziałów w spółce B 100 000 zł
Ustalony dochód300 000 zł
(Proporcja : 100 000 zł (wartość nominalna unicestwionych udziałów/ 200 000 zł (wartość nominalna udziałów przez podziałem spółki dzielonej))
Reguła druga: gdy przy podziale przez wydzielenie zarówno majątek pozostający w spółce dzielonej jak i majątek przejmowany przez nowo zawiązaną spółkę nie stanowił zorganizowanej części przedsiębiorstwa
Przy takim typie restrukturyzacji przychód ze sprzedaży udziałów (akcji) w spółce nowo zawiązanej pomniejsza się o koszt uzyskania przychodu ustalony na podstawie art. 22 ust. 1 g u.o.p.do.f. Zgodnie z tym przepisem, „kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w spółce przejmującej) lub nowo zawiązanej jest ich wartość nominalna ustalona na dzień zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej albo na dzień zarejestrowania spółek nowo zawiązanych.”
Przykład:W wyniku restrukturyzacji spółki A doszło do przeniesienia części jej majątku, nie stanowiącej zorganizowanej części przedsiębiorstwa na nowo utworzoną spółkę B. Kilka miesięcy później wspólnik spółki B zbył swoje udziały w spółce B. Cena określona w umowie sprzedaży wynosiła 400 000 zł. W jaki sposób oszacować dochód d o opodatkowania, skoro wartość nominalna udziałów tego wspólnika na dzień zarejestrowania spółki B wynosiła 200 000 zł
Rozwiązanie:
Przychód: cena udziałów ustalona w umowie sprzedaży: 400 000 zł
Wartość nominalna sprzedawanych udziałów na dzień
zarejestrowania Spółki B 200 000 zł
Ustalony dochód 200 000 zł
Stawka podatku i obowiązki podatnika
Zgodnie z art. 30 b ust. 1 u.o.pd.o.f. dochód ze sprzedaży udziałów (akcji) w spółce kapitałowej opodatkowany jest podatkiem dochodowym w stawce 19% i nie podlega łączeniu z innymi dochodami podatnika osiągniętymi w danym roku podatkowym.
Zatem, w związku z uzyskaniem tego rodzaju dochodu podatnik będzie zobowiązany do złożenia odrębnego zeznania podatkowego – Pit 38 do 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym w/w dochód został uzyskany.
Autor:
Małgorzata Gach, radca prawny i doradca podatkowy, partner w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie prawni sp.p.
Teresa Nowicka, aplikant radcowski, Kancelaria GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie prawni sp.p.
