Materiał powtórzeniowy ( niezweryfikowany )
W odniesieniu do dopuszczalności stosowania kodeksu cywilnego
przewidziane są dwa warunki: nieuregulowanie sprawy przepisami
prawa pracy oraz niesprzeczność przepisu kodeksu cywilnego
z zasadami prawa pracy. Przez zasady prawa pracy należy
rozumieć nie tylko zasady o charakterze podstawowym (art. 10-183),
ale także reguły stanowiące uogólnione wnioski ze szczegółowych unormowań prawa
pracy. Art. 300 Kodeksu pracy
stanowi generalną podstawę dla przepływu regulacji cywilno-prawnych na grunt
stosunków pracy. Nie odsyła on bowiem do konkretnego przepisu, ale art. 300 KP odsyła do bliżej
nieokreślonych przepisów Kodeksu Cywilnego. Praktycznie rzecz biorąc dopuszcza szeroką możliwość
stosowania przepisów Kodeksu Cywilnego na gruncie
prawa pracy. Art. 300)
Kodeksu pracy stanowi podstawę
stosowania przepisów prawa cywilnego na gruncie
prawa pracy.
Trzeba tu rozpatrzyć trzy kwestie:
1. Zakres stosowania,
2. Tu przesłanki stosowania,
3. S sposób stosowania przepisów KC w prawie pracy,
ZAKRES STOSOWANIA
Problem ten rozwiązuje art. 300 Kodeksu Pracy, w którym wyraźnie czytamy, że przepisy Kodeksu Cywilnego stosuje się do stosunku pracy, czyli do tej więzi, która łączy konkretnego pracownika i pracodawcę. Pomimo wielu nowelizacji Kodeks Pracy (w tym ostatnia z 1996r.), ustawodawca nie wprowadza regulacji cywilno-prawnych na grunt zbiorowego prawa pracy. Zbiorowe prawo pracy nie przystaje do obligacyjnych stosunków cywilno-prawnych, posługuje się swoimi regulacjami prawnymi, które różnią się od regulacji cywilno-prawnych. Stosowanie art. 300 Kodeksu Pracy na gruncie zbiorowego prawa pracy nie ma normatywnego uzasadnienia.
PRZESŁANKI STOSOWANIA
Z treści art. 300 Kodeksu Pracy wynika, że są dwie takie przesłanki, które muszą zostać spełnione łącznie i dopiero wtedy gdy zostaną spełnione otwiera to możliwość stosowania przepisów Kodeksu Cywilnego do stosunków pracy. Występowanie luki w przepisach prawa pracy W art. 300 Kodeksu pracy czytamy „(...) w sprawach nie unormowanych przepisami prawa pracy (...)" - oznacza to, że w przepisach prawa pracy istnieje luka. Istnienie luki z kolei oznacza brak regulacji określonego stanu faktycznego w przepisach prawa pracy, tzn., że kwestia którą chcemy rozstrzygnąć nie została w prawie pracy uregulowana (nie została uregulowana przepisami z zakresu prawa pracy). Ustawowy zwrot „przepisy prawa pracy", którym posługuje się art. 300 Kodeksu Pracy należy rozpatrywać w kontekście art. 9 Kodeksu pracy, który za przepisy prawa pracy rozumie nie tylko przepisy prawa w prawno-konstytucyjnym znaczeniu, ale i regulaminy, statuty, porozumienia itp. Brak regulacji nie oznacza, że chodzi tu o tzw. lukę aksjologiczna, czyli brak pożądanego uregulowania w tym znaczeniu, że zastosowanie określonych przepisów Kodeksu Cywilnego byłoby dla pracownika o wiele korzystniejsze niż zastosowanie przepisów prawa pracy - już istniejących. Zgodność z zasadami prawa pracy. Zasady prawa pracy są to reguły ogólne, które mają doniosłe znaczenie dla regulacji stosunków pracy. Zasady prawa pracy nie są kategorią jednolitą, a sam zwrot zasady prawa pracy musi być rozpatrywany w płaszczyźnie normatywnej. Według nauki prawa pracy zasady prawą pracy możemy podzielić na 3 kategorie: 1) zasady normatywne - są to zasady wynikające z przepisów wprost ( art. 10-18 Kodeksu pracy ) 2) zasady postulatywne - są to pewne reguły nie mające charakteru normatywnego. Normy, które nie mają swego oparcia w obowiązujących przepisach prawa. Są to wytyczne adresowane do organów, które prawa stanowią ( Sejm ), np. idea kierunkowa skracania czasu pracy - jest to zasada, która jest dyrektywą dla pewnej działalności prawotwórczej, oraz podmiotów, które prawo stosują ( sąd ) Zasady te odgrywają rolę w dwóch podstawowych działaniach: w procesie tworzenia prawa pracy oraz w procesie wykładni przepisów prawa. 3) zasady opisowe - tworzone są przez naukę prawa pracy. Jest tworzona pewna zasada, która ma charakter opisowy, fasada ta opisuje pewien typ przyjętych rozstrzygnięć normatywnych, a więc opisuje pewien typ regulacji prawnych. Jeżeli np. badamy grupę przepisów regulujących stosunki pracy to na tej podstawie stwierdzimy, że jest zasada, która ma charakter opisowy ryzyka pracodawcy - pracodawca ponosi ryzyko osobowe, socjalne, ryzyko za swoje poczynania w sferze gospodarczej. Które z tych trzech rodzajów zasad prawa pracy znajdują zastosowanie w świetle art. 300 Kodeksu Pracy. Musimy się zastanowić jakie jest ratio legis funkcjonowania zasad prawa pracy w świetle art. 300 Kodeksu pracy. Problem jest złożony. Gdyby uznać, że rola zasad prawa pracy w świetle art. 300 Kodeksu Pracy ogranicza się tylko i wyłącznie do tego żeby zadecydować o możliwości stosowania przepisów Kodeksu Cywilnego jako podstawy rozstrzygnięcia, która jest nieuregulowana w przepisach prawa pracy ( zasady odgrywałyby tylko rolę korekcyjną ), to wtedy rola zasad prawa pracy byłaby niepewna. Gdyby zasady prawa pracy ograniczały swoja rolę tylko do funkcji korekcyjnej, to znaczy tylko do tego żeby decydować o tym czy jakiś przepis Kodeksu Cywilnego może być zastosowany czy nie, to rola art. 300 Kodeksu Pracy nie zostałaby do końca spełniona, zwłaszcza w sytuacji, gdy zasady prawa pracy wyłączają przepis Kodeksu Cywilnego i powstała luka w przepisach prawa pracy nie zostanie wypełniona. Mając na uwadze ratio legis art. 300 Kodeksu Pracy stwierdzamy, że zasady prawa pracy odgrywają tutaj podwójną rolę: 1 ) rolę korekcyjną - a więc decydują o tym, czy jakiś przepis kodeksu cywilnego może zostaćzastosowany jako podstawa rozstrzygnięcia określonej kwestii w stosunkach prawnych czy też nie; 2) rola druga - jeżeli się okaże, że jakiś przepis kodeksu cywilnego jest sprzeczny z zasadami prawa pracy, to zasady prawa pracy wypełniają istniejącą lukę - czyli rozstrzygnięcie konkretnych kwestii nastąpi na podstawie zasad prawa pracy. Które z tych trzech rodzajów zasad prawa pracy znajdują zastosowanie w świetle art. 300 Kodeksu Pracy? Na pewno nie będą to zasady postulatywne ponieważ nie mają one oparcia w przepisach prawa, sąd wydający wyrok musi go wydać na podstawie prawa, Nie będą to również zasady opisowe ponieważ opisują one tylko pewien stan normatywny, a stan faktyczny, który chcemy rozstrzygnąć, nie jest przecież w prawie pracy uregulowany. Pozostają, więc tylko zasady normatywne i to zarówno te zawarte wprost w przepisach regulujących stosunki pracy, jak i te, które wyprowadzone są w drodze logicznego wnioskowania z norm o normach.
SPOSÓB STOSOWANIA
W art. 300 Kodeksu Pracy czytamy „odpowiednie stosowanie". Co to znaczy? Nie ma zgodności zapatrywań, co do tego w literaturze. Na art. 300 Kodeksu pracy należy spojrzeć przez pryzmat potrzeb prawnych.
