Sprawy z zakresu prawa pracy są traktowane jako jeden z rodzajów spraw cywilnych. Ich rozstrzyganie jest oparte na tych samych przepisach KPC jak postępowanie w innych sprawach cywilnych, a dodatkowo w sprawach z powództwa pracownika na przepisach odrębnych. Najważniejsze odrębności tego postępowania są charakteryzowane poniższymi zasadami:
Zasada ochrony interesów pracownika
Zasada ta znajduje swoje odbicie w różnych przepisach KPC. W szczególności sąd podejmuje czynności wyjaśniające, obejmujące: - usunięcie braków formalnych pism procesowych, w tym w szczególności dokładniejsze określenie zgłoszonych żądań, - wyjaśnienie stanowisk stron oraz skłonienie ich do pojednania i zawarcia ugody, - ustalenie istotnych lub spornych okoliczności sprawy. Ochronie interesów służy również rygor natychmiastowej wykonalności wyroku. Sąd nie ma obowiązku dążenia do wszechstronnego zbadania sprawy, lecz opiera się na przedstawionych dowodach.
Zasada ugodowego załatwiania sporów
Zasada ta oznacza, że pracownik może skorzystać z próby zakończenia każdego sporu ugodą. W toku postępowania wyjaśniającego sąd pracy powinien skłaniać strony do pojednania i zawarcia ugody. Sąd uzna ugodę za niedopuszczalną, jeżeli jej treść jest niezgodna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa.
Zasada ograniczonej odpłatności
Zasada ograniczonej odpłatności postępowania polega na tym, że w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu nie przewyższa kwoty 50 000 zł pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 zł wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Natomiast w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa tę kwotę, pobiera się od wszystkich podlegających opłacie pism procesowych opłatę stosunkową, która wynosi 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie więcej niż 100 000 zł. W postępowaniu przed sądem pracy nie obowiązuje tzw. przymus adwokacki po stronie pracownika.
Zasada szybkości postępowania
Zasada szybkości postępowania nakazuje organom procesowym rozstrzyganie spraw w krótkim czasie od wszczęcia sporu. Od zakończenia tzw. czynności wyjaśniających od pierwszej rozprawy nie powinien upłynąć w zasadzie okres dłuższy niż 2 tygodnie, jeżeli nie stoją temu na przeszkodzie niedające się usunąć okoliczności. Omawianej zasadzie służy także obowiązek niezwłocznego wstępnego badania sprawy przez przewodniczącego po jej wniesieniu. Strona może także wnieść skargę o przewlekłość postępowania, jeżeli trwa ono dłużej niż konieczne dla wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych, istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Jeżeli wartość przedmiotu sporu nie przekracza 10 000 zł, proste sprawy z zakresu prawa pracy mogą być rozpatrywane w postępowaniu uproszczonym.
