Przeczytaj także:
Dłużnik zmarł w toku postępowania egzekucyjnego - co teraz?
Zobaczmy przepisy
Zgodnie z art. 922 par. 2 Kodeksu cywilnego, nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.
Oznacza to, że prawa i obowiązki alimentacyjne wygasają z chwilą śmierci dłużnika lub osoby uprawnionej do alimentów. Obowiązek alimentacyjny nie przechodzi na spadkobierców osoby zmarłej tzn. spadkobiercy zmarłego nie mają obowiązku płacenia bieżących alimentów na uprawnionego (art. 139 KRO).
... i pogląd Sądu Najwyższego
Do masy spadkowej wchodzą natomiast kwoty alimentów wymagane do dnia śmierci dłużnika. Potwierdził to Sąd Najwyższy (SN) w Uchwale z dnia 15 lipca 1965 r. , III CO 36/65 : "Raty alimentacyjne, które stały się wymagalne za życia uprawnionego i które zostały prawomocnie zasądzone, należą do spadku po uprawnionym".
W uzasadnieniu uchwały czytamy: „Zagadnienie, czy roszczenie alimentacyjne wchodzi w skład spadku, było już rozważane przez Sąd Najwyższy, który w orzeczeniach z dn. 1.III.1954 r. III CO 1/54 (OSN z 1955 r. nr 1, poz. 10) i z dn. 24.IX.1960 r. 1 CR 447/60 (OSN z 1961 r. nr 4, poz. 114) wyraził pogląd, że roszczenie i obowiązek alimentacyjny - ze względu na swój charakter czysto osobisty - nie wchodzi w skład spadku "poza należnościami, które stały się wymagalne przed śmiercią spadkodawcy".
Ważne!
Wierzyciel alimentacyjny czyli osoba uprawniona do alimentów może dochodzić zaległych alimentów od spadkobierców dłużnika.
Linia orzecznicza
W Postanowienie z dnia 30 stycznia 1975 r., II CZ 5/75 SN wysunął następującą tezę: "Zmiana w osobie dłużnika zaistniała w toku postępowania egzekucyjnego nie wymaga uwidocznienia jej w klauzuli wykonalności, ponieważ wystarcza wykazanie odpowiednim dokumentem przejścia obowiązków wobec organu egzekucyjnego - prowadzącego egzekucję".
W Postanowieniu z dnia 2 lipca 1975 , I CZ 98/75, SN wskazał: „Art. 788 § 1 k.p.c. normuje sytuację, w której śmierć dłużnika nastąpiła przed wszczęciem egzekucji. W takim wypadku, zgodnie z dyspozycją art. 788 § 1 k.p.c., wszczęcie egzekucji możliwe jest dopiero po nadaniu klauzuli wykonalności przeciwko spadkobiercy dłużnika. Natomiast w razie śmierci dłużnika po wszczęciu egzekucji ustawa nie wymaga nadania klauzuli wykonalności przeciwko spadkobiercy dłużnika. W takim wypadku, zgodnie z dyspozycją art. 819 § 1 k.p.c., zawieszone postępowanie egzekucyjne organ egzekucyjny podejmuje z udziałem spadkobiercy dłużnika, tj. po udowodnieniu tego jego przymiotu prawomocnym postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku”.
W uzasadnieniu wyroku z dnia 31 października 2013 r. w sprawie o sygn. I ACa 1041/13 Sąd Apelacyjny we Wrocławiu podał: „(...) wydanie postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności przeciwko następcy dłużnika w trybie art. 788 k.p.c. nie jest konieczne, jeżeli do przejścia obowiązków z tytułu wykonawczego dochodzi w trakcie trwania postępowania egzekucyjnego. (...) Takim dokumentem niewątpliwie jest prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku”.
Dług alimentacyjny z Funduszu Alimentacyjnego
Z art. 28 ust. 3 Ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 859) w przypadku śmierci dłużnika alimentacyjnego alimenty otrzymywane z Funduszu Alimentacyjnego wygasają z mocy prawa. Oznacza to, że z chwilą śmierci dłużnika alimentacyjnego spadkobiercy nie zwracają do Skarbu Państwa świadczeń alimentacyjnych na dzieci wypłacanych z Funduszu.
Co istotne, w sytuacji, gdy zasądzone alimenty wynosiły przykładowo 600 zł, a Fundusz Alimentacyjny wypłacał 500 zł, wtedy różnica pomiędzy zasądzonymi alimentami a tymi które były wypłacane stanowi dług alimentacyjny, który wchodzi do spadku po osobie zmarłej.
Podstawa prawna:
- art. 922 ust. 2 Kodeksu cywilnego, art. 139 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
Stan prawny na 12 lutego 2016 roku
