Co podlega podziałowi po rozwodzie?
W momencie zawarcia małżeństwa, małżonkowie wchodzą w relację prawną, która obejmuje m.in. wspólność majątkową, znaną również jako „ustawowa wspólność majątkowa małżeńska”. Wspólność ta obejmuje wszystkie przedmioty nabyte przez małżonków w czasie trwania małżeństwa. Przedmioty nabyte przed zawarciem związku małżeńskiego stanowią osobisty majątek każdego z małżonków.
W skład majątku wspólnego małżonków wchodzi m.in.:
- wynagrodzenie za pracę i dochody z działalności małżonka,
- dochody z majątku wspólnego, ale również i każdego z małżonków,
- przedmioty służące obojgu małżonkom do użytku, np. pralka, lodówka.
Składniki te podlegają podziałowi po rozwodzie.
Co nie podlega podziałowi majątku po rozwodzie?
Wszelkie przedmioty nie objęte wspólnością majątkową stanowią własność osobistą każdego z małżonków. Mienie osobiste nie jest przedmiotem podziału po rozstaniu. Niemniej jednak, rozliczenie wymaga uwzględnienia inwestycji z majątku osobistego do majątku wspólnego oraz z majątku wspólnego do majątku osobistego.
W skład majątku osobistego małżonków wchodzi m.in.:
- przedmioty, które małżonek otrzymał z tytułu dziedziczenia, darowizny lub zapisu,
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie np. użytkowanie, służebności osobiste,
- wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała.
Rodzaje podziału majątku
Podział majątku wspólnego małżonków może odbyć się poprzez drogę sądową lub pozasądową, tj. polubownie. W celu dokonania podziału majątku za pośrednictwem sądu, konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku. Procedura ta może być częścią pozwu o rozwód składanego do sądu okręgowego lub być prowadzona w osobnym postępowaniu, które zostanie wszczęte po ustaniu wspólności majątkowej przed sądem rejonowym.
Pozasądowy podział majątku wspólnego
Podział majątku w drodze umowy ma miejsce jedynie wówczas, gdy małżonkowie są w stanie osiągnąć porozumienie w sprawie podziału. W takiej sytuacji, podział majątku może nastąpić poprzez zawarcie umowy. Po rozwodzie, umowny podział majątku może obejmować całość majątku lub tylko jego część. Umowa dotycząca podziału majątku może być sporządzona w dowolnej formie. Jednakże, w przypadku gdy w majątek wspólny małżonków wchodzi nieruchomość, konieczne jest, aby umowa została sporządzona w formie aktu notarialnego. Istnieje także wymóg zachowania formy szczególnej w innych przypadkach, na przykład gdy majątek obejmuje prawo użytkowania wieczystego lub przedsiębiorstwo.
Sądowy podział majątku wspólnego
W przypadku braku porozumienia między małżonkami w sprawie podziału majątku wspólnego, każdy z nich ma prawo złożyć stosowny wniosek do sądu. Wniosek o podział majątku wspólnego należy złożyć w sądzie rejonowym, właściwy ze względu na miejsce położenia majątku. Jednakże, jeśli majątek wspólny rozciąga się na obszar dwóch lub więcej okręgów sądowych, to decyzja o właściwym sądzie zależy od wnioskodawcy. Nie istnieje standardowy wzór wniosku o podział majątku wspólnego. W dokumencie należy precyzyjnie określić skład majątku wspólnego, ustalić wartość poszczególnych jego elementów oraz przedstawić propozycje podziału, czyli wskazać, który z małżonków ma otrzymać poszczególne przedmioty.
Zobacz również artykuł "Intercyza – co to jest? Wniosek o rozdzielność majątkową".
Nierówny podział majątku
Każdy z małżonków może domagać się ustalenia nierównego podziału majątku. Sąd może zdecydować o nierównych udziałach w majątku wspólnym z uzasadnionych powodów, choć zasada równości udziałów i praw w majątku wspólnym jest wyjściową normą. W praktyce sądowej uznaje się za uzasadnione m.in. rażące lub uporczywe naruszanie przez jednego z małżonków obowiązków wobec rodziny, takie jak marnotrawstwo majątku, uzależnienia, brak systematycznego wkładu w utrzymanie rodziny lub podejmowanie długotrwałej separacji z winy danego małżonka.
Jakie aspekty sąd bierze pod uwagę przy podziale majątku?
Przy podziale majątku wspólnego, sąd uwzględnia wartość majątku w momencie ustania współposiadania. Z zasady, małżonkowie posiadają równe udziały w majątku wspólnym, jednak w uzasadnionych przypadkach każdy z nich może żądać ustalenia nierównych udziałów. Sąd bierze pod uwagę stopień wkładu każdego z małżonków w gromadzeniu majątku. Spadek udziałów w majątku wspólnym może być rezultatem nieuzasadnionego marnotrawstwa lub uzależnień, podczas gdy zwiększenie udziałów może wynikać z wkładu pracy w prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego i wychowanie dzieci.
Kto ma prawo do nieruchomości?
Podczas podziału majątku wspólnego, istotnym składnikiem często jest nieruchomość, czy to dom, czy mieszkanie. Jeśli nieruchomość ta jest częścią wspólnego majątku, sąd może, w miarę możliwości, podzielić ją na pół między małżonków. Jednak, w przypadku niewielkiego mieszkania w bloku, taki równomierny podział może okazać się niemożliwy. Wówczas sąd bierze pod uwagę zdolność jednego z małżonków do spłacenia części majątku drugiej osoby oraz możliwość zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych przez tego, który przestaje być właścicielem nieruchomości.
Warto jednak zauważyć, że nie zawsze dom lub mieszkanie stanowi część wspólnego majątku. Na przykład, gdy zostały one wybudowane na działce będącej wyłączną własnością jednego z małżonków, wówczas stanowią one część jego osobistego majątku.
Koszty sądowe w sprawie o podział majątku
Z reguły, koszty sądowe związane z podziałem majątku małżonkowie ponoszą równo, chociaż opłatę sądową od wniosku o podział majątku wspólnego ponosi zazwyczaj wnioskodawca. Sąd w wyroku kończącym sprawę może jednak nakazać zwrot połowy tej opłaty przez drugą stronę. Pozostałe koszty, w tym opłaty na biegłych, są rozliczane albo w wyroku końcowym, albo na bieżąco poprzez wezwanie do uiszczenia zaliczek.
