Projekt wprowadza zmiany w zakresie obowiązującego modelu postępowania karnego, które mają na celu przede wszystkim jego usprawnienie i przyspieszenie, przy jednoczesnym wzmocnieniu gwarancji procesowych stron oraz zwiększeniu ich aktywności procesowej – tłumaczył Minister Sprawiedliwości Jarosław Gowin.
Projekt zakłada:
- rozszerzenie możliwości wydania wyroków w tzw. trybie konsensualnym, czyli na wniosek oskarżonego:
1.Na etapie postępowania przygotowawczego – wniosek o wydanie wyroku skazującego będzie mógł być złożony w przypadku wszystkich występków zagrożonych karą od miesiąca do 15 lat (obecnie – tylko występki zagrożone karą pozbawienia wolności do 10 lat).
2.Na etapie postępowania przed sądem – wniosek o wydanie wyroku skazującego będzie mógł być złożony bez żadnych ograniczeń, także w przypadku zbrodni (obecnie tylko w przypadku wszystkich występków).
- wprowadzenie możliwości złożenia przez oskarżonego wniosku o wydanie wyroku w trybie konsensualnym, także w okresie między skierowaniem aktu oskarżenia, a doręczeniem zarządzenia o wyznaczeniu terminu rozprawy - obecnie takie rozwiązanie nie jest przewidziane w Kodeksie postępowania karnego. Jego wprowadzenie doprowadzi do wyeliminowania etapu rozprawy przed sądem, a zatem skrócenia procesu, w przypadku uwzględnienia takiego wniosku.
-dopuszczenie do wykonywania czynności w postępowaniu karnym również referendarzy sądowych (absolutne novum – referendarze obecnie są pozbawieni takich uprawnień). Wprowadzenie tego rozwiązania odciąży sędziów od wykonywania pewnych czynności, zarówno na etapie postępowania jurysdykcyjnego, ale i wykonawczego.
- ograniczenie materiałów przekazywanych do sądu wraz z aktem oskarżenia tylko do ściśle związanych z przedmiotem procesu.
- ograniczenie możliwości zwrotu sprawy do prokuratury w celu uzupełnienia braków postępowania przygotowawczego tylko w tych wypadkach, w których nie zostały przeprowadzone czynności obligatoryjne, nie zaś w celu przeprowadzenia dowodów.
- wprowadzenie obligatoryjnych posiedzeń przygotowawczych, mających na celu zorganizowanie przebiegu rozprawy przed jej rozpoczęciem, w przypadkach spraw o skomplikowanych charakterze osobowym lub dowodowym.
- zmianę obecnego podejścia do obecności oskarżonego na rozprawie - projekt podkreśla, że oskarżony ma prawo do udziału w rozprawie, jego obowiązek do stawiennictwa ograniczać się będzie do postępowań o najpoważniejsze przestępstwa oraz gdy sąd uzna taką obecność za niezbędną. W obecnych rozwiązaniach nacisk kładzie się natomiast na obowiązkową obecność oskarżonego w toku procesu.
- zaktywizowanie stron procesowych w zakresie inicjatywy dowodowej na etapie postępowania sądowego i ograniczenie inicjatywy dowodowej sąduW obecnej praktyce postępowanie dowodowe jest zarówno powtórzeniem postępowania przygotowawczego, jak też wymaga od sądu pełnej aktywności w zakresie inicjatywy dowodowej, strony zaś mogą zachowywać się biernie w toku procesu.
- ograniczenie obowiązku odczytywania materiału dowodowego przez sąd podczas rozprawy, tylko do przypadków, w których strona nie miała możliwości zapoznania się z tym materiałem, a nie jak obecnie na każdy wniosek strony.
- ograniczenie podstaw zaskarżania orzeczeń sądu poprzez wyeliminowanie możliwości skutecznego powoływania w środku zaskarżenia na niewyczerpanie inicjatywy dowodowej przez sąd
- ograniczenie możliwości zaskarżania orzeczeń wydanych w trybach konsensualnych
- rozszerzenie możliwości przeprowadzenia dowodów w postępowaniu odwoławczym przez sąd rozpoznający środek zaskarżenia Doprowadzi to do wyeliminowania przypadków, w których sąd odwoławczy obecnie jest „zmuszony” do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania w celu przeprowadzenia niezbędnych dowodów.
Żródło: Ministerstwo Sprawiedliwości - www.ms.gov.pl
