Najkrócej rzecz ujmując – zdolność sądowa to możliwość występowania w procesie sądowym, jako strona postępowania. Zdolność sądową ma każda osoba fizyczna, a także prawna, tzw. ułomne osoby prawne oraz organizacje społeczne. Co do zasady osoby fizyczne mają zdolność sądową już od momentu urodzenia (a nawet w niektórych sytuacjach od chwili poczęcia!).
W praktyce oznacza to, że nie ma prawnych przeszkód, by toczyło się postępowanie w sprawie działu spadku, w którym stroną byłby 2 – letni syn zmarłego. Jednak nie oznacza to, że wspomniany 2-latek jest uprawniony do składania wyjaśnień, wnioskowania o przeprowadzenie dowodów, czy choćby do wniesienia powództwa. Dzieje się tak, ponieważ nie ma on zdolności procesowej…
Zdolność procesowa określana jest bowiem, jako zdolność do podejmowania czynności procesowych (czyli kształtowania swojej sytuacji w procesie). Według przepisów KPC zdolność sądową maja osoby fizyczne, które mają pełną zdolność do czynności prawnych (a zatem takie, które ukończyły 18 lat oraz nie są ubezwłasnowolnione) oraz osoby prawne i organizacje społeczne.
Innymi słowy – jeśli strona nie ma zdolności procesowej, wtedy nie może we własnym imieniu podejmować żadnych czynności procesowych. We wszystkich tego typu działaniach będzie ona potrzebowała pomocy przedstawiciela. Może nim być zarówno rodzic strony (np. w sprawach o alimenty), jak i kurator (np. w przypadku osoby ubezwłasnowolnionej) – o tym kto jest przedstawicielem ustawowym strony decydują przepisy prawa i orzeczenie sądu.
