chilli 19 czerwca 2012 Możliwość opatentowania wynalazku - część I

Zwykle ustawy patentowe nie zawierały definicji wynalazku, lecz wskazywały na przesłanki będące koniecznymi do uzyskania patentu[1]. Niewątpliwie wiąże się to z trudnością bądź nawet niemożnością sformułowania takiej definicji. Polski ustawodawca w obecnie obowiązującej ustawie Prawo własności przemysłowej z dnia 30 czerwca 2000 r. (dalej: pwp) również zrezygnował z formułowania definicji legalnej wynalazku[2]. Podobnie zresztą jak w przypadku poprzednio obowiązujących aktów prawnych (ustawa - Prawo wynalazcze z 1962 r. i ustawa o wynalazczości z 1972r.) wskazano zarówno pozytywne jak i negatywne przesłanki zdolności patentowej.

Ustawa z 31 maja 1962 r. – prawo wynalazcze[3] definiowała wynalazek, jako „nowe rozwiązanie zagadnienia technicznego, nadające się do zastosowania w gospodarce narodowej lub w zakresie obrony Państwa albo mogące nadawać się do zastosowania po powstaniu odpowiednich warunków”. Natomiast ustawa z 19 października 1972 roku o wynalazczości[4] określała wynalazek podlegający opatentowaniu, który musiał być nowy, nieoczywisty[5], posiadać techniczny charakter oraz cechować się przemysłową stosowalnością.

Celem dostosowania polskich unormowań do prawa europejskiego, a przede wszystkim do konwencji monachijskiej z 5 października 1973 r. o udzielaniu patentów europejskich[6] (dalej: KPE), ustawodawca dokonał nowelizacji rezygnując z jednej z wspomnianych wyżej przesłanek, a mianowicie z technicznego charakteru wynalazku[7]. Należy jednak zaznaczyć, że brzmienie tego przepisu ulegało zmianom. Już w 2002 powrócono jednak do „wymagania technicznego”– modyfikacja to był konsekwencją nowelizacji KPE. Kolejnej zmiany dokonano w 2004 roku - w jej wyniku art. 24 pwp otrzymał aktualne brzmienie: „ patenty są udzielane – bez względu na dziedzinę techniki – na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania”[8]. Zatem patent może być udzielony wyłącznie w przypadku kumulatywnego spełnienia określonych wyżej kryteriów. Dostosowanie polskich unormowań do standardów europejskich jest zasadne choćby z uwagi na dwoistość systemu ochrony patentowej - możliwe jest uzyskanie patentu zarówno wydawanych przez Urząd Patentowy RP, jaki i Europejski Urząd Patentowy. W świetle respektowania w Polsce patentów europejskich zachodzi konieczność jednolitego interpretowania pojęć przyjętych z prawa wspólnotowego[9].

Poza tym wspomniane nowelizacje mają o tyle znacznie, że stan techniki jest pojęciem kluczowym przy ustalaniu nowości wynalazku będącej jedną z przesłanek zdolności patentowej. Zgodnie z art.25 pwp „stanem techniki jest wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do powszechnej wiadomości w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób”[10].Technikę można określić jako działalność człowieka, której podstawą teoretyczną są stosowane nauki przyrodnicze wymagające weryfikacji eksperymentalnej. Natomiast poza sferą techniki pozostają obszary działalności ludzkiej, których bazą teoretyczną są takie nauki jak: matematyka, lingwistyka, programowanie wymagające wyłącznie weryfikacji logicznej. Rozwiązanie jest patentowalnym wynalazkiem o ile w obszarze technicznym jest przynajmniej jeden nowy nieoczywisty element. Jeśli wkład wynalazczy leży wyłącznie w obszarze nietechnicznym, rozwiązanie należy uznać za niepatentowalne[11]. Należy, zatem zaznaczyć, wymóg technicznego charakteru rozwiązania jest jednym z kryteriów koniecznych dla patentowalnego wynalazku.

Jak wynika z powyższego od patentowalnego wynalazku wymaga się przymiotu nowości. Przy czym musi być to nowość w skali świata. Wynalazek nie będzie spełniał tego wymogu, jeśli przed tzw. datą pierwszeństwa został udostępniony do wiadomości powszechnej. Katalog sposobów ujawnienia jest katalogiem otwartym i obejmuje np. wyprodukowanie i wprowadzenie na rynek produktów opartych na wynalazku[12].

Poza tym wynalazek podlegający opatentowaniu musi cechować się pewnym poziomem innowacyjności. Wobec tego konieczne jest posiadanie przez wynalazek poziomu wynalazczego. I jak stanowi art. 26 ust.1 pwp "wynalazek uważa się za posiadający poziom wynalazczy, jeżeli dla znawcy nie wynika on, w sposób oczywisty, ze stanu techniki.". Wobec tego punktem odniesienia dla badania tej przesłanki jest znawca będący fachowcem posiadający przeciętny poziom wiedzy z danej dziedziny techniki.

Ostatnim kryterium jest przemysłowa stosowalność. Zgodnie z art. 27 pwp wynalazek nadaje się do przemysłowego stosowania, jeśli dzięki niemu może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej, nie wyłączając rolnictwa. Na pojęcie stosowalności składają się elementy cząstkowe, a mianowicie: zupełność, należyte ujawnienie, użyteczność i powtarzalność rezultatu[13].