Zadatek - przepisy
Regulacja prawna zadatku zawarta jest w art. 394 Kodeksu cywilnego (K.c.).W par. 1 ustawodawca podaje, że zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
Z par. 2 wynika: W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.
Co ważne, w razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony ( art. 394 par. 3 K.c.).
... orzecznictwo Sądu Najwyższego
W wyroku z dnia 8 lutego 2008 r. (I CSK 328/2007) Sąd Najwyższy wskazał, że zadatek może zostać dany także po zawarciu umowy, w terminie uzgodnionym przez strony.
W jego uzasadnieniu podaje :
„(...) w umowie przedwstępnej strony w sposób jednoznaczny ustaliły, iż powodowa spółka wpłaci powodom na określony rachunek bankowy kwotę 5 990 380 zł tytułem zadatku; takie postanowienie wyraźnie wskazuje, że intencją stron było potraktowanie tej kwoty jako zadatku w rozumieniu art. 394 § 1 k.c. (...) .
„(...) Z samego sformułowania art. 394 § 1 k.c. wynika jednak wyraźnie, że przepis ten ma charakter dyspozytywny, nie jest zatem wykluczone, na co zwraca się uwagę w doktrynie, aby strony ustaliły w umowie, iż kwota mająca stanowić zadatek zostanie przekazana kontrahentowi w uzgodnionym terminie już po zawarciu umowy, w ten sposób, że zostanie wpłacona na jego konto. Wykluczenie takiej możliwości, szczególnie przy zadatku stanowiącym znaczną wartość, narażałoby strony na dodatkowe utrudnienia związane z bezpieczeństwem takiej transakcji.”.
... oraz przykład
Zadatek pełni zawsze funkcję odszkodowawczą w umowie zawartej pomiędzy stronami.
Przykladowo w zawartej umowie strony ustaliły zadatek w kwocie 500 zł .
W przypadku, gdy :
1) z winy kupującego umowa nie dojdzie do skutku, wtedy sprzedający zachowuje dla siebie wpłacony zadatek,
2) z winy sprzedającego umowa nie dojdzie do skutku, wówczas sprzedający zwraca kupującemu podwójny zadatek tj. 500 zł , które wpłacił zawierając umowę plus 500z ł jako zadośćuczynienie.
Zaliczka – przepisy
Zaliczka nie została uregulowana wprost w przepisach K.c.
Zaliczka wpłacana przez jedną ze stron umowy jest w poczet przyszłego wynagrodzenia należnego stronie drugiej. Nie stanowi zabezpieczenia zawieranej umowy.
Do zaliczki stosuje się art. 410 par. 2 K.c.: Z dyspozycji zawartej w tym przepisie wynika, ze świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.
... stanowisko Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy – Izba Cywilna w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 marca 2004 r., sygn. akt II CK 116/03 podaje: „(...) w razie zawarcia przyrzeczonej umowy sprzedaży nieruchomości, uiszczona przez kupującego zaliczka podlega zarachowaniu na poczet ustalonej ceny nieruchomości czyli staje się świadczeniem definitywnym. Gdy natomiast nie dojdzie do zawarcia przyrzeczonej umowy sprzedaży nieruchomości, zapłacona zaliczka na poczet ceny podlega zwrotowi jako świadczenie nienależne. Nie zostaje bowiem wówczas osiągnięty zamierzony cel świadczenia zaliczki (art. 410 § 2 KC).(...).
(...) Gdy strona zobowiązana na podstawie umowy przedwstępnej nie zawarła umowy przyrzeczonej z przyczyny, za którą ponosi odpowiedzialność, a strona uprawniona nie może (art. 390 § 2 KC) lub nie chce dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej, aktualizuje się sankcja odszkodowawcza: odpowiedzialność strony zobowiązanej w granicach tzw. ujemnego interesu umowy (art. 390 § 1 KC). Zatrzymanie w takim przypadku przez stronę uprawnioną otrzymanej zaliczki mogłoby wchodzić w grę jedynie w razie zastrzeżenia w umowie przedwstępnej stosownej klauzuli, o charakterze kary umownej (ściśle biorąc, świadczenia w umowie przedwstępnej polegają na złożeniu stosownego oświadczenia woli, a więc nie mają charakteru pieniężnego czyli takiego, który sprzeciwia się zastrzeżeniu kary umownej - art. 483 § 1 KC) (...)”.
... oraz przykład
Zaliczka nie pełni zawsze funkcji odszkodowawcze w umowie zawartej pomiędzy stronami.
W nawiazaniu do poprzedniego przykładu w zawartej umowie strony ustaliły zaliczkę w kwocie 500 zł .
W przypadku, gdy :
1) z winy kupującego umowa nie dochodzi do skutku, wtedy sprzedający zwraca wpłaconą zaliczkę,
2) z winy sprzedającego umowa nie dochodzi do skutku, wówczas sprzedający zwraca kupującemu otrzymana zaliczkę w kwocie 500 zł.
Klauzule niedozwolone :
1. Numer wpisu: 912, data wpisu: 7 grudnia 2012 r., branża: sprzedaż konsumencka
"W przypadku nie wykonania umowy przez Kupującego wpłacona zaliczka przepada, a jeżeli z winy Sprzedawcy umowa nie zostanie wykonana, zaliczka podlega zwrotowi" - wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 18 września 2006 r., sygn. akt XVII AmC 91/05.
2. Numer wpisu: 1162, data wpisu: 16 maja 2007 r., branża: inne usługi
"Możliwość zwrotu zaliczki lub jej części jest możliwy w następujących przypadkach, jeśli rezygnacja nastąpiła: - w okresie 14-30 dni przed planowanym terminem pobytu - po potrąceniu 50 %; - w okresie krótszym niż 14 dni - zaliczka nie podlega zwrotowi." - wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 12 marca 2007 r., sygn. akt XVII AmC 63/06.
Więcej klauzul:
Zadatek i zaliczka jako formy płatności - klauzule niedozwolone dotyczące zatrzymania zaliczki (2)
Jeżeli podane tutaj informacje są niewystarczające
Podstawa prawna: art.394 , art. 410 Kodeksu cywilnego
Stan prawny na 21 maja 2016 roku.
