www.prawnik-online.eu   »   Porady   »   Pozostałe   »   Prawa autorskie   »   Plagiat ? jakie prawa przysługują twórcy.

lukasz.teclaw@gmail.com 20 lutego 2011 Plagiat ? jakie prawa przysługują twórcy.

Przedmiot praw autorskich

Kwestię ochrony prawnoautorskiej reguluje ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dn. 4 lutego 1994 r. (dalej zwana ustawą - Dz.U. nr 24, poz. 83 z późn. zm.). Określa ona m.in., iż przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, który musi być ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (art. 1 ust. 1. ustawy). Na wstępie należy koniecznie zaznaczyć, iż samo prawo autorskie dzieli się na prawa autorskie osobiste, które przysługują twórcy, chroniąc nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu jego więź z utworem, oraz majątkowe, które przyznają prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na określonych w umowie, licencji lub prawie przewidzianych, polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu (art. 16 oraz art. 17). Sam sprawca naruszenia ponosi nie tylko odpowiedzialność cywilna ale i karną, która jest rozpatrywana niezależnie.

Czym jest plagiat ?

Samo słowo „plagiat” nie zostało poddane legalnemu zdefiniowaniu w żadnym obecnie obowiązującym akcie prawnym. Powszechnie uważa się, iż jest to naruszenie praw autorskich osobistych, polegające na przywłaszczeniu sobie autorstwa całego cudzego utworu, albo na zapożyczeniu fragmentów cudzego utworu bez podania twórcy[1]. Często zwane jest nieściśle kradzieżą własności intelektualnej. W niniejszym artykule zajmiemy się plagiatem w rozumieniu art. 115 ustawy o prawie autorskim tj. przywłaszczeniem sobie autorstwa albo wprowadzeniu w błąd, co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania oraz rozpowszechniania utworu bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania. Należy pamiętać, iż nie jest plagiatem ani rozpowszechnianiem bez zgody autora korzystanie z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego (prawo dozwolonego użytku lub prawo cytatu - art. 23 i n. ustawy).

Odpowiedzialność cywilna

Ochrona praw autorskich osobistych oraz majątkowych występuje niezależnie od siebie. Nie zawsze dysponent praw autorskich osobistych (twórca, współtwórcy) posiada prawa majątkowe do utworu (uprawniony)[2]. Pomimo tego ww. podmiotom zawsze przysługują odpowiednie prawa, które poniżej postaramy się opisać.

Ochrona praw autorskich osobistych (art. 78 ustawy)

Rozdział 8 ustawy określa ochronę praw osobistych dając prawo żądania zaniechania naruszania nie tylko twórcy, lecz w określonych przypadkach również innym podmiotom (tj. małżonkowi występującemu z powództwem, a w przypadku jego braku kolejno: zstępnym, rodzicom, rodzeństwu, zstępnym rodzeństwa lub też stowarzyszeniu twórców właściwe ze względu na rodzaj twórczości lub organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, która zarządzała prawami autorskimi zmarłego twórcy – art. 78 ust. 2-4). Twórca (lub inne podmioty ww.), którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać:
• zaniechania tego działania.

W razie dokonanego naruszenia może także żądać:
• aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia
jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i
formie.
• jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną
tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub - na żądanie twórcy - zobowiązać
sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.

Ochrona praw autorskich majątkowych (art. 79 ustawy)

Nieco bardziej rozbudowana jest ochrona praw majątkowych. Jest to uzasadnione tym, iż uczestniczą one w obrocie gospodarczym i w przypadku braku możliwości dochodzenia roszczeń mogłoby doprowadzić do znacznych szkód, nie tylko pośród podmiotów korzystających z owych praw. Ustawodawca określa podmiot, którego utwór objęty jest ochroną, mianem uprawnionego (co łączy się z faktem, iż może być nim autor np. dzieła literackiego lub też wydawnictwo, które posiada prawo do rozporządzania lub korzystania z utworu). W takim przypadku uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:
• zaniechania naruszania;
• usunięcia skutków naruszenia;
• naprawienia wyrządzonej szkody:
• na zasadach ogólnych albo
• poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w
przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia,
które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez
uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;
• wydania uzyskanych korzyści.
Istotnym jest również fakt, iż niezależnie od roszczeń, określonych powyżej, uprawniony może się
domagać:
• jednokrotnego albo wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia odpowiedniej treści i w
odpowiedniej formie lub podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia
sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie, w sposób i w zakresie określonym przez sąd;
• zapłaty przez osobę, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, odpowiedniej sumy
pieniężnej, nie niższej niż dwukrotna wysokość uprawdopodobnionych korzyści
odniesionych przez sprawcę z dokonanego naruszenia, na rzecz Funduszu, o którym mowa
w art. 111, gdy naruszenie jest zawinione i zostało dokonane w ramach działalności
gospodarczej wykonywanej w cudzym albo we własnym imieniu, choćby na cudzy
rachunek.

W przypadku gdyby zaniechanie naruszania lub próba usunięcia skutków naruszania byłaby dla naruszającego niewspółmiernie dotkliwa, sąd może nakazać osobie, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, na jej wniosek i za zgodą uprawnionego, w przypadku gdy naruszenie jest niezawinione, zapłatę stosownej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego(art. 79 ust. 3).

Odpowiedzialność karna

Należy pamiętać, iż oprócz odpowiedzialności podanej powyżej, osoba, która przywłaszczy sobie autorstwo albo wprowadzi w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania lub też rozpowszechniania utworu bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, podlega odpowiedzialności karnej z art. 115 ustawy o prawie autorskim. Czyn ten podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Co istotne – przestępstwo to ścigane jest z urzędu. W przeciwieństwie do innych czynów określonych w art. 116 ust. 1, 2 i 4, art. 117 ust. 1, art. 118 ust. 1, art. 1181 oraz art. 119, nie wymaga się aby pokrzywdzony złożył wniosek o ściganie (art. 122 a contrario). W takim przypadku wystarczy złożyć zawiadomienie o podejrzenie popełnieniu przestępstwa (pisemnie czy też ustnie do protokołu) na najbliższej komendzie Policji lub też jednostce Prokuratury. Oczywiście nie oznacza to, iż nie można ułatwić pracy organom ścigania, dostarczając im odpowiednie dowody, które uprawdopodobniają popełnienie przestępstwa.

Podstawa prawna:

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz.U. Nr 24, poz. 83 z późn. zm.).

Przypisy:

[1]dr Sybilla Stanisławska-Kloc, Piśmiennictwo: Praktyczne wyjaśnienia oraz wzory umów i pism. LexPolonica
[2]Patrz przykłady: pisarz -> wydawnictwo, zespół muzyczny -> wytwórnia

OCEŃ ARTYKUŁ: 
     |      UDOSTĘPNIJ:  
DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ NA TEMAT: prawa autorskie plagiat ochrona praw
Ocena: 3,96
Łukasz Tecław Tecław
Prawnik. Pasjonat szeroko pojętego prawa karnego (wiktymologii, kryminalistyki), konsumenckiego oraz autorskiego.
PORADY: 23    |    KOMENTARZE: 0    |    ZOBACZ PROFIL
Dodaj swój komentarz

Musisz się zalogować żeby dodać komentarz.
Jeśli nie masz jeszcze kontra zarejestruj się.


Skorzystaj z naszych usług
lub
lub
  • Wykwalifikowani prawnicy
    i adwokaci
  • Zrozumiały język
  • Bezpłatne pytania dodatkowe
  • Bezpłatna wycena w ciągu 2h
Bezpłatnie
Polecane publikacje
ABC Rozwodu - poradnik rozwodowy
AUTOR: Wanda Książek; Mariusz Sząszor
3,00 zł
1


montres rolex replica watches Montres Pas Cher Montres Pas Cher Imitation De Montres