mariusz.szaszor 11 października 2010 Pojęcie reprezentatywności.

Wcześniej w okresie PRL w sytuacji występowania faktycznego monizmu ( kilkakrotnie zresztą przedłużanego przez ustawodawcę, pierwotnie przez przepisy przejściowe ZwZawU z 1982.r, a następnie nowelę z 24 lipca 1985r.[1] ) , pojęcie to z oczywistych względów nie miało racji bytu.

Urzeczywistnienie zasady pluralizmu a tym samym umożliwienie funkcjonowania w zakładzie pracy więcej niż jednego związku zawodowego doprowadziło w krótkim czasie do powstania wielu nierzadko konkurujących ze sobą związków. Zjawisko nazywane powszechnie partykularyzmem związkowym związane jest ze znamienną w warunkach polskich głęboką dyferencjacją społeczeństwa.[2]

Systematyczny wzrost znaczenia instytucji reprezentatywności po zmianach ustrojowych wiąże się nierozerwalnie z późniejszą rywalizacją o wpływy oraz ideologicznymi różnicami pomiędzy poszczególnymi związkami zawodowymi, które to uniemożliwiały przedstawienie wspólnego stanowiska, a niejednokrotnie prowadziły do sytuacji patowej. Jako ciekawy przykład a właściwie zjawisko należy podać fakt występowania w zakładach pracy tzw. „żółtych związków zawodowych” a więc związków działających w interesie pracodawcy. Związki takie inspirowane przez pracodawcę nierzadko działają celowo z zamiarem utrudnienia funkcjonowania innego związku.[3] Taki stan rzeczy nie tylko uniemożliwia osiągnięcie wspólnego stanowiska, ale powoduje również faktyczną niemożność korzystania przez organizację związkową z przyznanych jej ustawowo uprawnień służących ochronie praw zbiorowości pracowników.[4]

Taki stan rzeczy wymusił na ustawodawcy zagwarantowanie „ram prawnych dla efektywnego wykonywania funkcji reprezentacyjnych przez związki zawodowe”[5]

Ramy takie ustanowione w ZwZawU, KP oraz TrójKomSG odnoszą się do instytucji reprezentatywności, określającej mechanizm wyłaniania organizacji uprawnionej do reprezentowania interesów określonej grupy pracowników w zbiorowych stosunkach pracy. Fakt posiadania przymiotu reprezentatywności daje wyłączność bądź pierwszeństwo w wykonywaniu podstawowych funkcji związku zawodowego, jakim jest reprezentacja praw i interesów pracowników. Głównym celem wprowadzenia zasady reprezentatywności jest wyłonienie związku obdarzonego szczególną zdolnością do występowania w określonych sprawach, wyłonienie, co najmniej jednej organizacji związkowej uprawnionej do reprezentowania pracowników w określonej sprawie. Zasada reprezentatywności ma głównie zastosowanie w sytuacjach kolizyjnych[6], kiedy to mamy do czynienia z występowaniem większej liczby organizacji związkowych aspirujących do reprezentacji ogółu pracowników. Nie bez powodu zasada ta uznawana jest w doktrynie za pewnego rodzaju normę kolizyjną.[7] Wyłonienie reprezentatywnego związku zawodowego dokonywane jest w oparciu o pewnego rodzaju kryteria wprowadzane w chwili obecnej ad casum w zależności od charakteru[8] sprawy ze względu na brak systemowego rozwiązania kwestii reprezentatywności.