Nie ma potrzeby zmieniać umowy
Czasowe powierzenie innej pracy nie wymaga zastosowania wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 par.2 K.p.), ani też konsultacji z zakładową organizacją związkową działającą u pracodawcy. Nie powoduje ono również zmiany dotychczasowej umowy o pracę. W orzecznictwie wyrażony został pogląd, zgodnie z którym powierzenie pracownikowi innej pracy niż określona w umowie o pracę nie wymaga zachowania formy pisemnej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 1979 r., I PRN 18/79). Jednakże jej zachowanie wskazane jest w celach dowodowych.
Szczególne potrzeby pracodawcy
Ustawodawca w art. 42 par. 4 K.p. nie podaje co to są „uzasadnione potrzeby pracodawcy”. Pojęcie to wyjaśnił Sąd Najwyższy w nadal aktualnym wyroku z dnia 8 sierpnia 1979 r. , I PR 55/79 (OSNCP 1980, nr 2, poz. 30). Sąd uznał w nim, że „uzasadnione potrzeby zakładu pracy” obejmują zakład jako całość, a nie tylko jednostkę organizacyjną do której pracownik został skierowany.
Powierzenie takie może mieć miejsce gdy:
- następuje usuwanie awarii,
- następuje usuwanie skutków klęski żywiołowej,
- występuje absencja chorobowa na jednym z wydziałów ,
- rozwiązano z pracownikiem danego wydziału umowę o pracę w trybie art. 52 par. 1 K.p. i istnieje potrzeba jego zastępstwa,
- pracownik posiada uprawnienia specjalistyczne, które w danym okresie czasu mogą być przydatne dla pracodawcy.
Kiedy wolno powierzyć pracownikowi inną pracę
Przeniesienie pracownika do innej pracy niż określona w jego umowie o pracę jest zgodna z prawem, jeżeli: 1) powierzenie innej pracy zostało podyktowane faktycznymi potrzebami pracodawcy, 2) nie przekracza 3 miesięcy w roku kalendarzowym, 3) zmiana ta nie powoduje obniżenia dotychczasowego wynagrodzenia pracownika, 4) powierzona praca odpowiada kwalifikacjom pracownika. Powyższe warunki muszą zostać spełnione łącznie.
Niekiedy potrzebne będą badania lekarskie
Praca, która ma zostać powierzona pracownikowi na podstawie oddelegowania musi być dla niego dozwolona ze względów zdrowotnych. Jeżeli jest to praca innego rodzaju oraz wykonywana w innych warunkach, pracownik powinien przejść badania lekarskie, które go do jej wykonywania dopuszczą.
Przykład:
1. Z powodu panującej epidemii grypy na jednym z wydziałów zakładów mięsnych firmy X sześciu pracowników dostarczyło zwolnienie lekarskie. Pracodawca na okres 14 dni powierzył ich obowiązki kilku pracownikom innego wydziału tej firmy, ponieważ brak pełnej obsady pracowników spowodowałby niewykonanie planów produkcyjnych. Oddelegowani pracownicy posiadali podobne kwalifikacje zawodowe. Ich wynagrodzenie za ten okres nie uległo zmianie.
2. Pracownik firmy X został wyrokiem sądu pracy przywrócony do pracy. W tym czasie na jego stanowisku został zatrudniony inny pracownik. Pracodawca musi teraz dokonać odpowiednich procedur kadrowych w celu jego ponownego zatrudnienia. Do tego czasu na okres jednego miesiąca pracownikowi zostaje powierzona inna praca zgodna z jego kwalifikacjami zawodowymi. Taka możliwość jest dopuszczalna w świetle wyroku SN z dnia 18 kwietnia 2000 r., I PKN 602/99 (OSNAP-wkł. 2000/21/5) zgodnie z którym pracodawca w wykonaniu wyroku przywracającego do pracy na poprzednich warunkach może powierzyć pracownikowi na podstawie art. 42 par. 4 K.p. inną pracę niż określona w umowie o pracę, jeżeli wykonywanie pracy na stanowisku zajmowanym przez niego przed rozwiązaniem stosunku pracy nie jest możliwe z przyczyn organizacyjnych.
Oddelegowanie tylko na 3 miesiące w ciągu danego roku kalendarzowego
Czasowe powierzenie pracownikowi innej pracy jest możliwe na okres nie przekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym. Może się na nie składać kilka krótszych okresów, tak by czas łączny nie przekroczył 3 miesięcy. Ustawodawca w art. 42 par. 4 K.p. nie zabronił jego dzielenia. Może się też tak zdarzyć, że faktyczny okres oddelegowania pracownika będzie dłuższy niż 3 miesiące.
Zobaczmy to na przykładzie:
Annie M., zatrudnionej jako sprzedawca pracodawca powierzył obowiązki kasjerki na okres od dnia 1 listopada 2009 r. do dnia 31 grudnia 2009 r. Pani Anna posiada odpowiednie kwalifikacje związane z obsługą kasy fiskalnej. Z uwagi na potrzeby kadrowe oddelegowanie zostało przedłużone od 1 stycznia 2010 r. do 31 marca 2010 r. Postępowanie pracodawcy nie narusza art. 42 par. 4 K.p., ponieważ następuje tutaj koniec starego roku kalendarzowego i wejście nowego.
Kwalifikacje
Powierzona czasowo praca musi być zgodna z kwalifikacjami pracownika. Pojęcie kwalifikacji pracownika zdefiniował Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 października 2000 r., I PKN 61/00 (OSNP – wkł. 2001/10/9). Uznał on w nim, że kwalifikacje to nie tylko wykształcenie oraz przygotowanie zawodowe, ale także predyspozycje psychiczne do wykonywania danej pracy oraz zdolności do wykonywania określonych czynności z punktu widzenia zdrowia fizycznego. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia z 5 lutego 1998 r. , I PKN 515/97 (OSNAPiUS 1999 nr 2 poz. 46) czytamy: „Pracą odpowiednią do kwalifikacji pracownika jest praca, która ich nie przekracza i przy której te kwalifikacje znajdą choćby częściowe zastosowanie”. Powierzenie innej pracy nie może być wykorzystane przez pracodawcę jako forma dyskryminacji pracownika. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 maja 1997 r., I PKN 131/97 (OSNAPiUS 1998, nr 6, poz. 178): „Powierzenie pracownikowi (technik chemik) pracy niewymagającej żadnych kwalifikacji zawodowych (sprzątanie) w okresie biegnącego wypowiedzenia warunków pracy i płacy stanowi pogwałcenie normy art. 42 par. 4 K.p. (...)”.
Czy pracownik może odmówić ?
Pracownik nie powinien odmawiać wykonania innej pracy, jeżeli została mu ona powierzona prawidłowo. W przeciwnym razie pracodawca może mu wypowiedzieć umowę o pracę.
Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 18 listopada 1999 r.,I PKN 370/99 (OSNAPiUS 2001., nr 7, poz. 225) pracownik ma obowiązek podjąć powierzoną inną pracę, chyba że skierowanie do innej pracy nastąpiło niezgodnie z przepisami. Pracownik, który odmawia wykonania sprzecznego z przepisami polecenia kierującego go do innej pracy nie narusza obowiązku pracowniczego, np. specjalista skierowany na podstawie art. 42 § 4 KP do prostych prac nie wymagających kwalifikacji.
W wyroku z dnia 26 września 1978 r. , I PRN 54/78 (OSNCP, 1979, nr 30 poz. 60), Sąd Najwyższy stwierdził, że : w razie odmowy podjęcia przez pracownika innej pracy, niż określona w umowie o pracę w warunkach przewidzianych w art. 42 par. 4 K.p. oraz rozwiązania z tej przyczyny przez zakład pracy umowy o pracę na podstawie art. 52 K.p., do kompetencji organów rozpatrujących spory o roszczenia pracowników ze stosunku pracy należy ocena, czy potrzeby zakładu pracy uzasadniały zastosowanie art. 42 par. 4 K.p. i czy wobec tego odmowa przez pracownika podjęcia tej innej pracy mogła uzasadniać jego zwolnienie z pracy na podstawie art. 52 K.p.
Podstawa prawna:
- art. 42 par. 4 K.p.; - wyrok SN z dnia 8 maja 1997 r., I PKN 131/97 (OSNAPiUS 1998, nr 6, poz. 178); - wyrok SN z dnia z 5 lutego 1998 r. , I PKN 515/97 (OSNAPiUS 1999 nr 2 poz. 46)
Stan prawny na 6 października 2010 r.
