Sprawa powstała na kanwie zapytania prawnego wystosowanego przez Sąd Okręgowy w Rzeszowie, w związku z zawisłą przed tutejszym sądem sprawą. – Rzeszowski Sąd Okręgowy miał wątpliwość, czy dostawca towaru bądź usługi ma prawo do ryczałtu w kwocie równej 40 euro, mimo że nie poniósł żadnych kosztów odzyskania należności, czy też powinien je wykazać – tłumaczy Paulina Drab, aplikant adwokacki z Kancelarii Duraj Reck i Partnerzy.
Pełnomocnik pozwanej spółki argumentował, że celem unijnej dyrektywy w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach (2011/7/UE) jest ochrona zdrowych relacji handlowych, a reżim stosowania ryczałtu je nadwyręża, ponieważ oznacza jednocześnie podwójną zapłatę – odsetki i ryczałt.
Z kolei w opozycji do powyższego stwierdzenia stanął starszy radca Prokuratorii Generalnej, który stwierdził, że ustawowe 40 euro to rekompensata, a nie odszkodowanie i jej celem jest przede wszystkim gwarancja terminowości zapłaty bez konieczności wykazywania przez dostawców poniesionej szkody. Wobec tego stanowiska Sąd Najwyższy wyraził swą aprobatę, uznając, że roszczenie to przysługuje wierzycielowi nawet bez konieczności udowodnienia poniesienia przez niego kosztów odzyskania należności, które to powstaje po upływie terminu zapłaty ustalonego w umowie. Ponadto – przychylając się do stanowiska Prokuratorii Generalnej – wskazał, że w szczególnych sytuacjach sąd może zakwalifikować ryczałt jako nadużycie prawa i odmówić jego zasądzenia na podstawie art. 5 Kodeksu cywilnego.
– Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych wprowadza nowy instrument umożliwiający wierzycielowi zwrot kosztów, które poniósł w związku z dochodzeniem należnej mu od dłużnika kwoty. Od dnia nabycia przez wierzyciela uprawnienia do naliczania odsetek z tytułu opóźnienia w zapłacie należności wynikającej z umowy przysługuje, nawet bez konieczności wzywania, tzw. stała rekompensata w wysokości równowartości 40 euro wyrażonych w złotych, obliczanych według średniego kursu ogłaszanego przez NBP ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne, stanowiące rekompensatę za koszty odzyskiwania należności – mówi adwokat Daniel Reck, partner z Kancelarii Duraj Reck i Partnerzy.
Natomiast w sytuacji gdy koszty odzyskiwania należności przekroczą przepisaną kwotę, wierzycielowi przysługuje zwrot tychże kosztów, w tym kosztów postępowania sądowego, jednak pomniejszonych o przedmiotowy ryczałt. Podkreślenia wymaga, że gdy strony transakcji handlowej zastrzegły w umowie świadczenie pieniężne w częściach, uprawnienie do ryczałtu 40 euro przysługiwać będzie odrębnie co do niezapłaconej części.[1]
– Powyższe rozwiązanie jest konsekwencją implementacji wspomnianej Dyrektywy 2011/7/UE zobowiązującej państwa członkowskie do zapewnienia wierzycielowi co najmniej stałej kwoty 40 euro w przypadku powstania po stronie dłużnika obowiązku zapłaty odsetek za opóźnienie – mówi Daniel Reck.
Należy jednak pamiętać, iż owe narzędzie skuteczne jest jedynie w transakcjach handlowych z wyłącznym udziałem przedsiębiorców lub osób wykonujących wolne zawody. Ponadto kwota 40 euro przysługuje jedynie wobec pierwotnego wierzyciela, a więc tego, który dokonał dostawy towarów lub świadczenia usług.[2]
.............................................................
[1] A. Król Terminy zapłaty w transakcjach handlowych, Wydawnictwo ABC nr 17312
1. Bieżuński Komentarz do art. 10 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych [w:] P. Bieżuński Terminy zapłaty w transakcjach handlowych. Komentarz, LEX/el. 2013
[2] Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 23 lipca 2014 r., sygn. akt III SA/Gl 315/14
Żródło: Kancelaria Adwokacka Duraj & Reck i Partnerzy
