Wizerunek.
Dobra człowieka, w szczególności zdrowie, wolność, cześć, wizerunek etc. pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach (art. 23 k.c.[1]). Mogą to być wszelkie postacie wyrażająceo człowieka, a w szczególlności portret, fotografia czy też karykatura[2]. Należy zaznaczyć jednakże, że wizerunkiem mogą być również cechy dzięki, którym jesteśmy w stanie zidentyfikować danego człowieka (sama postać, ruchy, ton głosu, charakterystyczny śmiech)[3]. Jest to jednocześnie dobro osobiste najsilniej chronione, co potwierdza orzecznictwo (wyrok SN z 4 czerwca 2003 r., I CKN 480/01).
Rozpowszechnianie
wizerunku w prawie autorskim.
Ochronę wizerunku w głównej mierze zapewnia art. 81 in. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994 r.. Akt ten nie definiuje on owego pojęcia, lecz określa ramy, w których np. autor utworu fotograficznego, uprawniony jest do rozpowszechniania swojego dzieła zawierającego wizerunek innej osoby. Co do zasady rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Brak wymogu uzyskania zgody (na rozpowszechnianie - nie na wykonanie fotografii) możliwy jest tylko i wyłącznie w 3 przypadkach.
-
Jeżeli osoba otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie i nie zastrzegła braku zgody (musi być to oświadczenie wyraźne - nie może być dorozumiane)
-
Jeżeli osoba jest powszechnie znana a zdjęcie wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych
-
Jeżeli osoba stanowi jedynie szczegół całości np. krajobrazu, publicznej imprezy, zgromadzenia
Jakie roszczenia przysługują osobie, której wizerunek rozpowszechniono bez jej zgody.
W przypadku gdy np. zdjęcie przedstawiające postać danej osoby zostało rozpowszechnione z naruszeniem przepisów ustawy (tj. bezprawnie), osoba taka może w pierwszej kolejności skorzystać z przysługującego jej prawa żądania zaniechania tego działania. W razie dalszego naruszania może także żądać, aby:
-
osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie.
-
jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.
Podstawy prawne:
- art. 23, art. 24 i art. 448 Kodeksu cywilnego (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.) - dobra osobiste
- art. 81 ust. 1 zd. 2 oraz ust. 2 pkt. 1 i 2 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994 r. (Dz.U. nr 24, poz. 83 z późn. zm.) - rozpowszechnianie wizerunku bez wymaganej zgody
- art. 78 w zw. z art. 83 prawa autorskiego - roszczenia osoby, której wizerunek rozpowszechniono bez jej zgody
Przypisy:
[1] Kodeks cywilny,
[2] Radwański Z. , Prawo cywilne - część ogólna, Warszawa
2009 r., Nb 375,
[3] Święcka K., Okoliczności wyłączające
bezprawność naruszenia dóbr osobistych przez prasę, Warszawa
2010, s. 52
