Jaką osobę uznaje się za sprawującą osobistą opiekę nad dzieckiem
Ubezpieczenia emerytalne i rentowe
Ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają następujące osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem:
1) osoby, które prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez okres co najmniej 6 miesięcy i zaprzestały jej prowadzenia albo zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie nowo wprowadzonego art. 14a ust. 1d ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672, z późn. zm.).
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 ustawy o sus na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.
2) osoby, które prowadziły inną niż określoną w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 ustawy o sus, przez okres co najmniej 6 miesięcy i które zaprzestały jej prowadzenia.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 ustawy o sus na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.
3) zleceniobiorcy, którzy wykonywali pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, przez okres co najmniej 6 miesięcy i którzy zaprzestali jej wykonywania.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 ustawy o sus na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie może być wyższa niż przeciętna miesięczna kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek w okresie 6 miesięcy kalendarzowych poprzedzających okres sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i nie może być niższa niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia.
4) osoby współpracujące, o których mowa w art. 8 ust. 11 ustawy o sus, przez okres co najmniej 6 miesięcy z osobami, o których mowa w pkt 1-3, i które zaprzestały tej współpracy.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 ustawy o sus na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.
5) osoby duchowne, podlegające z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej 6 miesięcy.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia.
Dodatkowe warunki:
- warunek prowadzenia pozarolniczej działalności, wykonywania umowy zlecenia, współpracy przy prowadzeniu działalności lub umowie zlecenia albo bycia osobą duchowną przez okres co najmniej 6 miesięcy uważa się za spełniony, jeżeli osoby podlegały z tych tytułów nieprzerwanie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym bezpośrednio przed dniem rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i opłacały składki na te ubezpieczenia, a przerwy w ich opłacaniu były spowodowane jedynie pobieraniem świadczeń z ubezpieczenia chorobowego z danego tytułu. Zatem warunek ten spełniony jest również w przypadku, gdy osoba w okresie 6 miesięcy poprzedzających sprawowanie opieki, podlegała ubezpieczeniom społecznym jako osoba pobierająca zasiłek macierzyński nabyty z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, współpracy przy prowadzeniu działalności, przez zleceniobiorcę albo osobę duchowną.
- prawo do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje jednemu z rodziców, pod warunkiem że drugi rodzic nie jest objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem albo ubezpieczeniami jako osoba:
- pobierająca zasiłek macierzyński,
- przebywająca na urlopie wychowawczym,
- sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem, z tytułu którego podlega wyłącznie ubezpieczeniu emerytalnemu.
- prawo do finansowania składek z budżetu państwa, jeżeli jedno z rodziców przebywa na urlopie wychowawczym, a drugie jednocześnie spełnia warunki określone w pkt 1)-5), przysługuje osobie przebywającej na urlopie wychowawczym.
- osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem:
- podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych (wykaz innych tytułów znajdziesz na http://www.zus.pl/Default.asp?id=4804&p=3),
- nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu.
- przez inny tytuł nie należy rozumieć tytułu, bezpośrednio po którym osoba rozpoczęła sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, w przypadku:
- prowadzenia pozarolniczej działalności innej niż gospodarcza, jeżeli osoba zaprzestała prowadzenia danej działalności w związku ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem,
- zleceniobiorcy, jeżeli osoba zaprzestała wykonywania danej umowy w związku ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem,
- osoby duchownej, jeżeli osoba posiadająca status duchownego rozpoczęła sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem.
Okres podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym
Osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem spełniające podane warunki podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od dnia określonego w oświadczeniu, jako dzień rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym oświadczenie zostało złożone do ZUS, do dnia wskazanego w oświadczeniu jako dzień zakończenia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Prawo do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi może być wykorzystane w całości lub w nie więcej niż 4 częściach i przysługuje przez okres:
- do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 5 roku życia,
- do 6 lat - w przypadku dziecka, które z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wymaga osobistej opieki, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne tych osób stanowi 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia.
Dodatkowe warunki:
- prawo do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym przysługuje jednemu z rodziców, pod warunkiem że drugi rodzic nie jest objęty ubezpieczeniem emerytalnym z tego tytułu albo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi jako osoba:
- pobierająca zasiłek macierzyński,
- przebywająca na urlopie wychowawczym,
- sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem.
- osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych (wykaz innych tytułów znajdziesz na : http://www.zus.pl/Default.asp?id=4804&p=3).
Okres podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu
Od dnia określonego w oświadczeniu, jako dzień rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym oświadczenie zostało złożone do ZUS, do dnia wskazanego w oświadczeniu jako dzień zakończenia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Prawo do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym może być wykorzystane w całości lub w nie więcej niż 4 częściach i przysługuje przez okres:
- do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 5 roku życia,
- do 6 lat - w przypadku dziecka, które z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wymaga osobistej opieki, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia.
Obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają osoby, objęte obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i nie podlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu.
Obowiązek ubezpieczenia powstaje z dniem objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi w związku ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem, a wygasa z dniem zakończenia sprawowania tej opieki.
Podstawę wymiaru składki stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych.
UWAGA!
Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego nie podlegają osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, które z tytułu sprawowania opieki podlegają wyłącznie ubezpieczeniu emerytalnemu.
Na podstawie danych zawartych w oświadczeniu ZUS dokona zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i odpowiednio do ubezpieczenia zdrowotnego oraz wyrejestrowania, w przypadku ustania warunków uzasadniających opłacanie składek.
Za osoby objęte ubezpieczeniami, ZUS sporządza dokumenty rozliczeniowe za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniom, w terminie do 15 dnia następnego miesiąca. Na tej podstawie są za nie pokrywane składki ze środków budżetu państwa.
Za osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem nie są opłacane składki na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych.
OŚWIADCZENIE
Osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, spełniające wskazane wyżej warunki składają w ZUS oświadczenie o zamiarze podlegania odpowiednio ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym albo ubezpieczeniu emerytalnemu.
Oświadczenie to powinno zawierać:
- imię i nazwisko osoby sprawującej osobistą opiekę nad dzieckiem oraz jej numer PESEL, a w razie gdy nie nadano numeru PESEL - serię i numer dowodu osobistego lub paszportu,
- miejsce zamieszkania,
- dzień rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem,
- dzień zakończenia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem,
- imię i nazwisko dziecka oraz datę jego urodzenia,
- informację o ostatnim okresie ubezpieczenia,
- informację o korzystaniu lub niekorzystaniu przez drugiego rodzica z uprawnień określonych w art. 6 ust. 1 pkt 19 lub art. 6a ust. 1 lub art. 6b ust. 1 ustawy o sus.
UWAGA!
O wszelkich zmianach w stosunku do danych wskazanych w oświadczeniu osoba, która je złożyła, zobowiązana jest zawiadomić Zakład w terminie 7 dni od dnia zaistnienia tych zmian.
Łącznie z oświadczeniem osoby te obowiązane są przedłożyć:
- skrócony odpis aktu urodzenia dziecka,
- orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, w przypadku posiadania przez dziecko takiego orzeczenia.
Osoba sprawująca osobistą opiekę, podlegająca z tego tytułu ubezpieczeniu zdrowotnemu, może wnosić o dokonanie zgłoszenia członków rodziny, nie posiadających innego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego. W tym celu powinna przekazać również odpowiednie dane w oświadczeniu. O zaistnieniu okoliczności powodujących ustanie statusu członka rodziny, ubezpieczony powinien zawiadomić ZUS w terminie 7 dni od dnia zaistnienia tych okoliczności, poprzez złożenie oświadczenia, będącego wnioskiem o dokonanie wyrejestrowania członka rodziny z ubezpieczenia zdrowotnego. Okoliczności takie zachodzą np. w razie jeśli członek rodziny nabędzie inny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego, dziecko po ukończeniu 18 roku życie zaprzestanie kształcenia się.
Wzory oświadczeń znajdują się na : http://www.zus.pl/Default.asp?id=4797&p=3
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.),
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r., Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.).
Żródło: Zakład Ubezpieczeń Społecznych - www.zus.pl
Stan prawny na 9 września 2013 roku