Trzy typy właściwości
Kodeks postępowania cywilnego wyróżnia trzy typy właściwości miejscowej: ogólną, przemienną i wyłączną. W pierwszej kolejności należy stosować przepisy o właściwości miejscowej ogólnej (art. 27-30 KPC). Stanowią one modelową konstrukcję, od której właściwość przemienna i wyłączna stanowią wyjątek.
Właściwość wyłączna
Istota właściwości miejscowej wyłącznej polega na tym, że jeżeli sprawa cywilna, która ma być rozpoznana przez sąd zawiera się w katalogu ustanowionym przez ustawodawcę, nie mają zastosowania przepisy o właściwości miejscowej ogólnej. Powód nie ma także możliwości wyboru sądu w oparciu o regulację dotyczącą właściwości przemiennej. Właściwości wyłącznej nie można również zmienić w drodze umowy prerogacyjnej przewidzianej w art. 46 KPC. Spór bezwzględnie musi zostać rozstrzygnięty przez sąd oznaczony według przepisów o właściwości miejscowej wyłącznej.
Właściwość miejscowa
wyłączna przewidziana jest w następujących rodzajach spraw:
1) powództwo o własność lub o inne
prawa rzeczowe na nieruchomości, jak również powództwo o posiadanie
nieruchomości można wytoczyć wyłącznie przed sąd miejsca jej położenia. Jeżeli
przedmiotem sporu jest służebność gruntowa, właściwość oznacza się według
położenia nieruchomości obciążonej. Właściwość powyższa rozciąga się na
roszczenia osobiste związane z prawami rzeczowymi i dochodzone łącznie z nimi
przeciwko temu samemu pozwanemu (art. 38 KPC),
2) powództwo z tytułu dziedziczenia,
zachowku, jak również z tytułu zapisu, polecenia oraz innych rozrządzeń
testamentowych wytacza się wyłącznie przed sąd ostatniego miejsca zamieszkania
spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić,
przed sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część
(art. 39 KPC),
3) powództwo ze stosunku członkostwa
spółdzielni, spółki lub stowarzyszenia wytacza się wyłącznie według miejsca ich
siedziby (art. 40 KPC),
4) powództwo ze stosunku małżeństwa
wytacza się wyłącznie przed sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie
miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce
zamieszkania lub zwykłego pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy
jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma -
sąd miejsca zamieszkania powoda (art. 41 KPC),
5) powództwo ze stosunku między
rodzicami a dziećmi oraz między przysposabiającym a przysposobionym wytacza się
wyłącznie przed sąd miejsca zamieszkania powoda, jeżeli brak jest podstaw do
wytoczenia powództwa według przepisów o właściwości ogólnej (art. 42 KPC).
Sprawdź również :
- droga sądowa
- wartość przedmiotu sporu
- wysokość opłat sądowych
- właściwość sądu ( rzeczowa, miejscowa, funkcjonalna )
- właściwość rzeczowa ( sąd rejonowy czy okręgowy )
