Elena 27 lipca 2011 Zakład karny w ujęciu jednostki przeznaczonej do odbywania kary pozbawienia wolności przez kobiety

Poszczególne oddziały męskie mieszczą się w trzech budynkach, dwóch parterowych oraz w parterowej kondygnacji wielofunkcyjnego budynku. Oddziały kobiece natomiast znajdują się w piętrowym budynku oddzielonym odpowiednimi zabezpieczeniami od części męskiej. Całość rozgraniczona jest od strefy administracyjnej mieszczącej się w odrębnym budynku. W dniu 4.11.2005. został oddany w użytkowanie nowy wielofunkcyjny budynek. Obok oddziału dla skazanych mężczyzn w budynku tym na wyższych kondygnacjach mieszczą się pomieszczenia ambulatorium służby zdrowia, psychologa wraz z salą terapeutyczną, magazyny odzieżowe. Na najwyższej kondygnacji usytuowane są pomieszczenia administracji zakładu karnego. Aktualna pojemność zakładu karnego wynosi 328 miejsca[1]. „Funkcjonariusze SW często podkreślają, że praca z kobietami bardzo różni się od pracy wśród mężczyzn i jest o wiele trudniejsza. Może dlatego, że jak twierdził Lombroso >>Kobieta rzadko jest niegodziwa, lecz gdy nią jest, gorsza jest od mężczyzn, a zbrodniczość kobiety cechuje większy od męskiej cynizm, większe okrucieństwo, większa nikczemność<<, ale chyba przede wszystkim ze względu na ich delikatniejszą konstrukcję psychiczną, większą wrażliwość i skłonność do płaczu, silniejszą potrzebę bliskości, „wygadania się”, itp[2]. (…) Wśród kobiet odbywających karę izolacji w ZK Nowa Huta znajdują się kobiety młodociane, dorosłe, odbywające karę po raz pierwszy i recydywistki. Dotarcie do nich, przygotowanie ich do normalnego życia po opuszczeniu zakładu jest jednym z pierwszoplanowych zadań penitencjarnych stawianych kadrze jednostki. (…) Jednym ze sposobów pracy z osadzonymi kobietami są zajęcia kulturalno-oświatowe i sportowe, organizowane przez administrację zakładu poza terenem jednostki. Wyjścia do kina, teatru, uczestnictwo w pielgrzymce do Klasztoru Jasnogórskiego w Częstochowie oraz do domu Jana Pawła II w Wadowicach i Klasztoru w Kalwarii Zebrzydowskiej, pozwalają się spotkać z realnym życiem, jakie toczy się poza murami więzienia.

Ważnym punktem w procesie przygotowania kobiet do normalnego życia w społeczeństwie jest uczenie ich pracy. Kobiety pracują w zakładowej pralni, kuchni. Wykonują również pracę na rzecz krakowskiej społeczności lokalnej w Ogrodzie Botanicznym.

W większości skazane kobiety nie posiadają wykształcenia odpowiadającego potrzebom rynku pracy, często brakuje im nawyków społecznych. Dlatego w więzieniu nie tylko uczestniczą w programach przeciwdziałania przemocy, czy uzależnieniom, ale uczą się też zdrowego stylu życia, aktywności twórczej, podstawowych funkcji życiowych, w tym nawyku pracy. Następnym elementem pracy wychowawczej jest organizowanie licznych kursów zawodowych dla skazanych kobiet. Kursy organizowane są przez firmy zewnętrzne, niezwiązane ze służbą więzienną.  (…) Kobiety uczą się takich zawodów, jak stylista fryzur, krawcowa, przeprowadzane są szkolenia z zakresu obsługi komputera, podstawowej znajomości języka angielskiego. Na terenie zakładu prowadzone są również zajęcia z zakresu nauki malarstwa. Kobiety z dużym zainteresowaniem i zaangażowaniem uczestniczą w kursach zawodowych. Chętnych jest zawsze więcej, niż wolnych miejsc. Aktywność uczestniczek często zaskakuje prowadzących szkolenia.

Administracja zakładu współpracuje z kuratorem zawodowym, pracownikami MOPS
[3], Towarzystwem Interwencji Kryzysowej, OHP[4]. Wszystkie podejmowane działania mają na celu wyposażenie osadzonych kobiet w taki zestaw umiejętności, aby po opuszczeniu jednostki mogły normalnie żyć w społeczeństwie[5].

Jak wskazuje Jolanta Nielubowicz[6] oraz Maciej Niemiec[7] kobiety osadzone w zakładzie karnym często doświadczyły w okresie poprzedzającym pobyt w więzieniu poważnych trudności o charakterze społecznym, czy ekonomicznym. Bardzo często cechuje je myślenie życzeniowe- chciałyby, aby życie toczyło się według ich scenariusza i nawet jeśli są w stanie zauważyć ograniczenia ze strony realnego świata, nie umieją się z tym pogodzić. Cechuje je silne pragnienie, aby było tak, jak one sobie wymarzyły. Większość kobiet nie próbuje nawet kreować swojego życia, po prostu czekają na „księcia z bajki”, który zrealizuje ich marzenia. Warto zauważyć, iż wiele z tych kobiet, zanim trafiły do zakładu karnego, doświadczyły przemocy w domach. Jak zauważają autorzy, często pozostawały w krzywdzącym związku ze strachu, ze względu na dobro dzieci, miłość i naiwną wiarę, że oprawca zmieni się po ślubie, po urodzeniu dziecka, czy po prostu pod wpływem ich miłości. Nadal tkwią w poczuciu krzywdy, bezsilności, bowiem subiektywnie uważają skutki swojego czynu za zbyt surowe, a samą karę izolacji za dalsze używanie wobec nich przemocy.

Duża liczba skazanych i osadzonych jest uzależniona, bądź nadużywała narkotyków, czy alkoholu. Często też z racji uzależnień swych rodziców, a obecnie partnerów życiowych prezentują cechy współuzależnienia. Czas pobytu osoby uzależnionej, czy nadużywającej alkoholu jest nie tylko okresem przymusowej abstynencji, ale także okresem przemyśleń i przewartościowań dotychczasowego życia. Skazane kobiety wymagają zatem szeroko rozumianej edukacji i wsparcia w zakresie profilaktyki uzależnień. W tym aspekcie mają możliwość:

·    uczestniczenia w spotkaniach organizowanych przez Wspólnotę Anonimowych Alkoholików,

·    uczestniczenia w grupie edukacyjnej Horyzont prowadzonej przez psychologa,

·    uczestniczenia w grupowych i indywidualnych spotkaniach edukacyjnych prowadzonych przez Centrum Edukacji i Profilaktyki Społecznej „Parasol”.

Przy oddziaływaniu na skazane kobiety należy uwzględnić ich właściwości psychofizyczne oraz potrzebę utrzymania i utrwalenia więzi uczuciowej z rodzinami, szczególnie z małoletnimi dziećmi, bowiem coraz częściej do zakładu karnego trafiają młode kobiety- niedojrzałe społecznie i emocjonalnie, a mające już własne dzieci.

Niewątpliwie trzeba wiele czasu poświęcić kobietom, by zrozumieć ich życie przed osadzeniem. Często zachodzi sytuacja, że dopiero w zakładzie karnym kobiety zaczynają pracę nad własnymi problemami, by potem zacząć uczyć się w tym specyficznym miejscu właściwego pełnienia roli społecznej. Istotnym aspektem oddziaływań na skazane jest okazanie im akceptacji, zdobycie zaufania i często nawiązanie kontaktu z instytucjami zewnętrznymi.