W „Raporcie Polubowne rozstrzyganie sporów konsumenckich” UOKiK określa sąd polubowny (arbitrażowy) jako „(...) niepaństwowy podmiot orzekający w sporach cywilnoprawnych poddanych mu pod rozstrzygnięcie na podstawie zapisu” (art. 1161 par. 1 K.p.c.). [1]
Regulacja prawna
Stałe polubowne sądy konsumenckie działają zgodnie z Ustawą z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej ( tekst jedn.: Dz.U. 2014. 147) oraz wydanym na jej podstawie Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 września 2001 r. w sprawie określenia regulaminu organizacji i działania stałych polubownych sądów konsumenckich (Dz.U.z 2001, nr 113, poz. 1214). Postępowanie w sądzie arbitrażowym regulują przepisy art. 1154 – 1217 Kodeksu postępowania cywilnego.
Zakres rozpatrywanych spraw
Zgodnie z art. 37 ust. 3 pkt 1 Ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej stałe polubowne sądy konsumenckie tworzone są przy wojewódzkich inspektoratach inspekcji handlowej. Rozpatrują spory m.in o prawa majątkowe wynikłe z umów sprzedaży produktów i świadczenia usług zawartych pomiędzy konsumentami i przedsiębiorcami. „Sprawy w sądach polubownych mogą inicjować zarówno konsumenci, jak i przedsiębiorcy (...)” podkreśla UOKiK w Raporcie Polubowne rozstrzyganie sporów konsumenckich [2] .
W Polsce działa obecnie 16 Stałych Polubownych Sądów Konsumenckich, które mają swoją siedzibę w miastach wojewódzkich. Poza tym istnieje także 15 ich ośrodków zamiejscowych. Znajdują się one w mniejszych miastach.
Ich wykaz jest dostepny na stronie internetowej UOKiK : https://uokik.gov.pl/wazne_adresy.php#faq596
Kiedy ?
Z arbitrazu można przykładowo skorzystać w sytuacji, gdy :
- przedsiębiorca odrzucił reklamację,
- przedsiębiorca nie przyjął zgłoszenia reklamacyjnego od konsumenta,
- przedsiębiorca rozpatrzył reklamację, ale konsument nie jest zadowolony z jej rozpatrzenia,
- przedsiębiorca nie wywiązał sie z wykonania określonej usługi,
- przedsiębiorca zawyżył cenę towaru lub usługi,
- przedsiębiorca nie zwrócił ceny za odesłany towar,
- przedsiębiorca nie wysłal zamówionego towaru po wcześniejszym uregulowaniu płatności .
Liczby mówią
„W ciągu ostatnich pięciu lat do stałych polubownych sądów konsumenckich wystąpiono z ponad 13 tys. wniosków, a łączna kwota dochodzonych w ten sposób roszczeń wynosiła ponad 15 mln zł. Pomiędzy 2009 a 2013 r. wydano łącznie ponad 5500 rozstrzygnięć (1249 wyroków i 4341 ugód), przy czym przeciętny czas oczekiwania na wydanie rozstrzygnięcia wynosił do dwóch miesięcy. W samym tylko 2013 r. wpłynęło do sądów 2597 wniosków o rozpatrzenie sporów, a wartość roszczeń osiągnęła prawie 3 mln zł. Od lat w sądach konsumenckich dominują sprawy dotyczące obuwia, które regularnie stanowią ponad połowę wniosków (w 2013 r. było ich 1562). Pozostałe spory dotyczą umów sprzedaży innych towarów, usług (231 wniosków) czy zagadnień związanych z realizacją uprawnień z tytułu gwarancji (72 wnioski)". [3]
Niekoniecznie na formularzu
Formularz wniosku do sądu arbitrażowego jest dostępny w siedzibach Wojewódzkich Inspektoratów Inspekcji Handlowej, oraz na ich stronach internetowych. Wniosek taki można sporządzić także samodzielnie.
Powinien on zawierać:
- miejscowość i datę,
- tytuł pozwu: Wniosek o rozpoznanie sprawy przed Stałym Polubownym Sądem Konsumenckim przy Wojewódzkim Inspektoracie Inspekcji Handlowej w …………………….,
- oznaczenie wnioskodawcy (imię, nazwisko, adres, PESEL),
- oznaczenie uczestnika postępowania (nazwa i adres przedsiębiorcy),
- oznaczenie przedmiotu sporu (np. niedostarczenie zamówionego towaru, dostarczenie niezamówionego produktu, odmowa wykonania usługi, brak zapłaty za wykonaną usługę),
- wartość przedmiotu sporu,
- określenie żądania (np. wypłacenie odszkodowania, wymiana produktu, wykonanie usługi),
- opisanie dotychczasowych działań odnośnie przedmiotu sprawy,
- załączniki,
- oświadczenie : „Wyrażam zgodę na rozpatrzenie sprawy przed Stałym polubownym sadem konsumenckim i akceptuję Regulamin działania Sądu”.
- podpis wnioskodawcy.
Złożenie wniosku jest bezpłatne.
Po wpłynięciu wniosku przewodniczący sądu bada go pod względem merytorycznum i formalnym. Wzywa stronę, żeby w terminie 7 dni od dnia doręczenia odpisu wniosku złożyła odpowiedż na wniosek oraz oświadczenie na rozstrzygnięcie sporu przez sąd konsumencki.
Rozprawa
Jeżeli druga strona wyrazi zgodę, wtedy zostaje wyznaczony termin rozprawy „Rozprawa przypomina nieco posiedzenie zwykłego sądu, choć skład orzekający nie jest ubrany w togi, a strony sporu nie muszą być reprezentowane przez profesjonalnych adwokatów czy radców prawnych. Rozprawa odbywa się w siedzibie wojewódzkiego inspektoratu Inspekcji Handlowej (w wyjątkowych przypadkach – w innym miejscu)”- podaje UOKiK w Poradniku dla konsumentów Polubowne rozstrzyganie sporów konsumenckich w Polsce. [4]
Wyrok
Po przeprowadzeniu postępowania zapada wyrok. Zawiera on: „(...) m.in. oznaczenie sądu i arbitrów oraz stron, wskazanie przedmiotu sprawy, a nade wszystko – szczegółowe rozstrzygnięcie dotyczące żądań stron i przytoczenie motywów, którymi kierowano się podczas wydawania wyroku. Odpis, wraz ze sporządzonym z urzędu uzasadnieniem wyroku, zostaje doręczony przez sąd za pokwitowaniem w terminie 14 dni od wydania wyroku” [5]
Skarga zamiast odwołania
Od wyroku wydanego przez polubowny sąd konsumencki nie przysługuje odwołanie , ale strona niezadowolona z wyroku może zażądać jego uchylenia wnosząc skargę o uchylenie wyroku. Podstawę złożenia skargi reguluje art. 1206 K.p.c. – 1208 K.p.c.
Zgodnie z dyspozycją art. 1208 par. 1 K.p.c. skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego wnosi się w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia wyroku lub jeżeli strona wniosła o uzupełnienie, sprostowanie bądź wykładnię wyroku - w ciągu trzech miesięcy od dnia doręczenia przez sąd polubowny orzeczenia rozstrzygającego o tym wniosku.
Egzekwowanie wyroku
Wyrok sądu polubownego lub ugoda przed nim zawarta mają moc prawną na równi z wyrokiem sądu lub ugodą zawartą przed sądem po ich uznaniu przez sąd albo po stwierdzeniu przez sąd ich wykonalności. ( art. 1212 par. 1 K.p.c.)
Jeżeli wierzyciel nie respektuje wyroku sądu polubownego, wówczas dłużnik powinien wnieść samodzielnie do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dłużnika wniosek o nadanie takiemu wyrokowi klauzuli wykonalności.
Sąd arbitrażowy nie posiada bowiem takiego uprawnienia.
UOKiK podaje: „Wniosek taki powinien zawierać m.in.:
- datę,
- oznaczenie sądu, do którego składany jest wniosek,
- oznaczenie sądu, który wydał wyrok (np. Stały Polubowny Sąd Konsumencki.
w Białymstoku),
- oznaczenie dłużnika (a więc nazwę przedsiębiorcy i adres jego siedziby) oraz wierzyciela (imię i nazwisko konsumenta, jego miejsce zamieszkania),
- opłatę skarbową w wysokości ok. 50 zł (kwota ta różni się w zależności np. od stopnia skomplikowania sprawy lub objętości – liczby stron – wyroku)” [6]
Objaśnienia
[1] UOKiK, Raport Polubowne rozstrzyganie sporów konsumenckich, Warszawa, kwiecień 2014 - http://www.uokik.gov.pl/download.php?plik=15037
[2] Tamże
[3] Tamże
[4] UOKiK, Poradnik dla konsumentów Polubowne rozstrzyganie sporów konsumenckich w Polsce, Warszawa, kwiecień 2014 - http://www.konsument.gov.pl/pl/uploads/521/Poradnik_final-pdf.html
[5] Tamże
[6] Tamże
Podstawa prawna:
- art. 1154 - 1217 Kodeksu postępowania cywilnego, - art. 37 ust. 3 pkt 1 Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej ( tekst jedn.: Dz.U. 2014. 147), - Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 września 2001 r. w sprawie określenia regulaminu organizacji i działania stałych polubownych sądów konsumenckich (Dz.U. z 2001, nr 113, poz. 1214)
Stan prawny na 13 lipca 2015 roku
