Zgodnie z art. 53 ust. 1 i 1a w zw. art. 49 pkt. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. 2004 r. Nr 99 poz. 1001 z zm.), staroście przysługuje uprawnienie skierowania bezrobotnego do odbycia stażu przez okres 6 miesięcy (w przypadku osób do 25 roku życia – 12 miesięcy). Staż odbywa się na podstawie umowy zawartej przez starostę z pracodawcą, według programu określonego w umowie. Przy ustalaniu programu powinny być uwzględnione predyspozycje psychofizyczne i zdrowotne, poziom wykształcenia oraz dotychczasowe kwalifikacje zawodowe bezrobotnego.
W trakcie nabywania doświadczenia przy wykorzystaniu ww. instrumentu rynku pracy, bezrobotnemu przysługuje stypendium w wysokości 120% kwoty zasiłku wynikającego z art. 72 ust. 1 pkt. 1 (913,70 zł brutto). W pewnych przypadkach może okazać się, że bezrobotny nie wywiązał się ze swoich zobowiązań, co doprowadziło do podjęcia działań przez organy egzekucji (np. komornika) na wniosek wierzyciela. Nasz ustawodawca, jednak przewidział w ograniczoną ochronę.
Na podstawie art. 833 §1 Kodeksu postępowania cywilnego (Dz.U.1964.43.296 z zm.), wynagrodzenie ze stosunku pracy podlega egzekucji w zakresie określonym w przepisach Kodeksu pracy (Dz. U. 1974 r. Nr 24 poz. 141 z zm.). Przepis ten stosuje się odpowiednio do zasiłków dla bezrobotnych, dodatków aktywizacyjnych, stypendiów oraz dodatków szkoleniowych, wypłacanych na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art. 833 §1 indeks 1 kpc). Oznacza to, ze z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - podlegają potrąceniu tylko następujące należności:
1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
4) kary pieniężne przewidziane w art. 108 kp.
Potrącenia zaś, mogą być dokonywane tylko w określonych granicach tj.:
1) w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych - do wysokości trzech piątych wynagrodzenia,
2) w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych - do wysokości połowy wynagrodzenia.
Warto mieć również na względzie to, że sumy egzekwowane z mocy tytułów wykonawczych na pokrycie innych należności niż świadczenia alimentacyjne oraz zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi nie mogą w sumie przekraczać połowy wynagrodzenia – zaś w przypadku sum wynikających z świadczeń alimentacyjnych – 3/5 wynagrodzenia.
Pomimo powyższego, na podstawie art. 87 prim §1 pkt. 1 kp, wolna od potrąceń jest kwota w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie przepisów ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U.2002.200.1679 z zm.; 1 500 zł), przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne. Oznacza to, że organ egzekucyjny nie może dokonywać egzekucji świadczeń nie wynikających z obowiązku alimentacyjnego, jeśli kwota pobieranego wynagrodzenia jest niższa niż minimalne wynagrodzenie.
Odpowiadając na pytanie zawarte w tytule niniejszego artykułu:
Jako, że stypendium otrzymywane przez stażystę jest niższe od minimalnego wynagrodzenia, to komornik ma prawo je zając (w wysokości 3/5), tylko wtedy gdy zadłużenie wynika z niewywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego, które stwierdzone jest odpowiednim tytułem wykonawczym. W przeciwnym przypadku - płaca ta jest wolna od potrąceń.
