Zawarcie układu zbiorowego
Samo zawarcie układu następuje w drodze rokowań. Podstawową zasadą przy tworzeniu takich porozumień jest postanowienie, aby akty te nie były mniej korzystne dla pracowników niż przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych. Może on być korzystniejszy dla nich lub powtarzać, także dosłownie, regulacje ustawowe. Korzystniejsze postanowienia układu z dniem jego wejścia w życie zastępują wynikające z dotychczasowych przepisów prawa pracy warunki umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy. Zgodnie z art.9 KP układy zbiorowe są źródłem prawa pracy. Postanowienia układu mają charakter normatywny, oznacza to, iż obowiązują one bezpośrednio w stosunkach pracy, tak jak przepisy zawarte w ustawie. Układy zbiorowe pracy mają charakter powszechny.
Przedmiot układu zbiorowego pracy
Układ składa się z części normatywnej tj. określenia wszystkich spraw dotyczących treści stosunku pracy, a także z części obligacyjnej, regulującej wzajemne zobowiązania stron stosunku pracy i inne sprawy nie uregulowane w przepisach prawa pracy w sposób bezwzględnie obowiązujący. Układ nie może naruszać praw osób trzecich. Minimalną treścią układu zbiorowego jest określenie zasad wynagradzania. Układ zbiorowy może określać także organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym obowiązki pracodawcy i pracowników ( art. 104 KP ) a także kwestie dotyczący należności pracownika z tytułu podróży służbowej art. 775 oraz dotyczący wypłaty wynagrodzenia w inny sposób niż do rąk pracownika art. 86 § 3 i dotyczące czasu pracy art. 141 § 2, art. 150 § 1 oraz art. 151 § 4. Przedmiot układu może obejmować świadczenia socjalne ( nieobjęte treścią stosunku pracy ).
Rodzaje układów zbiorowych
- zakładowy układ zbiorowy [ art.241²³ KP ]
- ponadzakładowym układ zbiorowy [ art.24114 KP ]
Zdolność układowa
Zdolnośc układowa to możliwość prowadzenia rokowań i zawarcia danego układu. Stronami układu są związki zawodowe i pracodawcy lub ich organizacje. Po stronie pracowników zdolność układową mają tylko związki zawodowe. Możliwość zawarcia układu tylko w zakładach, w których istnieją związki zawodowe. Układ może być zawarty na czas nieokreślony lub czas określony. Zawarcie wymaga zgodnego oświadczenia woli stron oraz formy pisemnej. Rejestracja jest warunkiem wejścia układu w życie, niezarejestrowany nie ma mocy obowiązującej.
Zakładowy układ zbiorowy
Prawo wystąpienia z inicjatywą zawarcia układu zakładowego przysługuje pracodawcy lub każdej zakładowej organizacji związkowej. W przypadku występowania w zakładzie pracy więcej niż jednej zakładowej organizacji związkowej, wówczas rokowania w celu zawarcia zakładowego układu pracy prowadzi wspólna reprezentacja związków lub działające wspólnie organizacje związkowe. Układ zakładowy, po zbadaniu zgodności z prawem, podlega wpisowi do rejestru prowadzonego dla układów zakładowych przez Okręgowego Inspektora Pracy. Zasadą jest, że układ zbiorowy dotyczy wszystkich pracowników zatrudnionych u pracodawcy objętego jego postanowieniami.
Ponadzakładowy układ zbiorowy
Prawo wystąpienia z inicjatywą zawarcia układu ponadzakładowego przysługuje organizacji pracodawców uprawnionej do zawarcia układu ze strony pracodawców oraz każdej ponadzakładowej organizacji związkowej reprezentującej pracowników, dla których ma być zawarty układ. Jeżeli pracowników, dla których ma być zawarty układ ponadzakładowy, reprezentuje więcej niż jedna organizacja związkowa, rokowania w celu zawarcia układu prowadzi ich wspólna reprezentacja lub działające wspólnie poszczególne organizacje związkowe. Układ ponadzakładowym podlega wpisowi do rejestru prowadzonego przez ministra właściwego do spraw pracy. Obejmuje wszystkich pracodawców zrzeszonych w organizacji pracodawców, która zawarła ten układ, o ile strony układu nie ustaliły inaczej.
