Protest jest aktem publicznym, czyli dokumentem sporządzonym przez notariusza lub urząd pocztowy, o treści ściśle przez Prawo wekslowe określonej. Co więcej, jeżeli dokonanie protestu jest warunkiem zwrotnego poszukiwania, fakt go uzasadniający nie może być na terenie Rzeczpospolitej Polskiej stwierdzony inaczej niż poprzez protest właśnie.
Elementy protestu
Zgodnie z art. 86 PrWeksl, protest zawiera:
a) nazwisko osoby, która żąda protestu, oraz osoby
przeciw której protest ma być dokonany;
b) stwierdzenie, że osoba, przeciw której ma być
dokonany, nie uczyniła zadość wezwaniu skierowanemu do niej, a ponadto
oświadczenie złożone przez tę osobę albo stwierdzenie, że jej nie zastano albo
że nie można było odnaleźć jej przedsiębiorstwa lub mieszkania;
c) oznaczenie miejsca i dnia, w których wezwania
dokonano lub bezskutecznie starano się go dokonać;
d) oznaczenie, ile egzemplarzy weksla przedstawiono
i jakie
e) podpis organu sporządzającego protest, pieczęć
urzędową i numer protestu.
Forma protestu
Protest należy napisać na odwrotnej stronie weklsa albo na
osobnej karcie połączonej z wekslem. Jeżeli na odwrotnej stronie nie ma żadnych
oświadczeń, należy pisanie protestu zacząć od brzegu, w przeciwnym zaś razie
bezpośrednio po ostatnim oświadczeniu. Jeżeli protest ma być napisany w całości
lub w części na osobnej karcie
dodatkowej, należy tę kartę połączyć z wekslem w ten sposób, aby nie było
wolnych miejsc na odwrotnej stronie weksla; połączenie z kartą dodatkową
powinno być opatrzone pieczęcią urzędową lub przepisane treścią aktu
protestowego (art. 88 PrWeksl).
Rodzaje protestu
Prawo wekslowe zna kilka rodzajów protestu. Należy w tym
miejscu wskazać przykładowo na:
a) protest z powodu niezapłacenia przez wystawcę
weksla własnego;
b) protest z powodu braku wizy lub braku
zaopatrzenia jej datą przy wekslach własnych;
c) protest z powodu braku daty przyjęcia;
d) protest z powodu niezapłacenia przed płatnością
w razie zaprzestania płacenia długów lub bezskutecznej egzekucji;
e) protest z powodu odmowy wydania egzemplarza
przesłanego do przyjęcia czy też
f) protest z powodu odmowy wydania oryginału.
Skuteczność protestu
Aby protest odniósł zamierzony skutek, musi zawierać elementy ściśle przez Prawo wekslowe przewidziane. W tej mierze można wskazać, że aby protest czynił zadość wymaganiu wymienienia osoby, na której żądanie go złożono, osoba ta musi legitymować się ciągiem nieprzerwanych indosów z tego weksla. Z kolei, aby protest dokonano przeciw właściwej osobie (protestatowi) należy ją oznaczyć jej imieniem i nazwiskiem, firmą lub nazwą osoby prawnej. W wypadkach założenia protestu przeciwko instytucji, musi on być skierowany przeciw właściwemu organowi tej instytucji, a więc przeciwko konkretnej osobie fizycznej.
Dodatkowo protest dla swojej skuteczności wymaga założenia go
we właściwym terminie. Dla przykładu:
- jeżeli wystawca nie oznaczył innego terminu do
przyjęcia weksla własnego, wówczas protest z powodu odmowy przyjęcia weksla
można dokonać aż do nadejścia terminu płatności. Przy wekslach płatnych w
pewien czas po okazaniu protest z powodu odmowy przyjęcia powinien być dokonany
w ciągu roku od dnia wystawienia, jeżeli wystawca nie oznaczył innych terminów, natomiast
- termin protestu z powodu niezapłacenia weksli
płatnych w oznaczonym dniu albo w pewien czas po dacie lub po okazaniu oznacza
się według dnia wymagalności. Dzień wymagalności jest w zasadzie identyczny z
dniem płatności poza przypadkami, gdy dzień płatności przypada na dzień
świąteczny. Wówczas zapłaty można się domagać dopiero w najbliższym dniu
powszednim (dniu wymagalności).
Obowiązek organu sporządzającego protest
Organ sporządzający protest obowiązany jest dokonać poszukiwania lokalu przedsiębiorstwa lub miejsca zamieszkania osoby, do której wezwanie ma być skierowane i odpowiada za szkodę spowodowaną brakiem należytej staranności w poszukiwaniu tego lokalu. Co istotne, zaniedbanie lub niedokładność poszukiwań nie mogą stanowić postawy nieważności protestu. Jeżeli organ sporządzający protest nie zastanie osoby, do której wezwanie ma być skierowane, w lokalu jej przedsiębiorstwa lub w jej mieszkaniu, powinien zostawić tam zawiadomienie o dokonaniu protestu, zawierające nazwisko i miejsce zamieszkania posiadacza weksla, nazwisko wystawcy i trasata, sumę wekslową, termin płatności oraz nazwisko i lokal urzędowy organu sporządzającego protest.
Klauzula bez protestu
Zwrotne poszukiwanie możliwe jest także bez protestu. Dzieje się tak przede wszystkim, gdy weksel zawiera zastrzeżenie „bez protestu”, „bez kosztów” lub inne jednoznaczne. Wystawca, indosant albo poręczyciel poprzez zamieszczenie takiego zastrzeżenia i podpisanie się na wekslu zwalnia posiadacza weksla od protestu z powodu nieprzyjęcia lub niezapłacenia jako warunku zwrotnego poszukiwania. Forma zwolnienia od protestu nie jest przepisana, dlatego można użyć każdego dostatecznie jasnego sformułowania. Zastrzeżenie pochodzące od wystawcy skuteczne jest wobec wszystkich dłużników wekslowych. Gdyby mimo zastrzeżenia pochodzącego od wystawcy posiadacz dokonał protestu, to sam ponosi koszty jego sporządzenia.
