Zobaczmy przepisy
Zachowek jest to określona rekompensata pieniężna dla najbliższych osób, które spadkodawca pominął w testamencie. Na podstawie art. 991 par. 1 Kodeksu cywilnego (dalej: K.c.) zachowku mogą domagać się te osoby, które zostałyby powołane do spadku z ustawy, gdyby testament w ogóle nie został sporządzony (art. 931 i 932 K.c.).
Będą to zstępni (dzieci, a w przypadku gdyby wcześniej zmarli ich wnuki i prawnuki), oraz małżonek i rodzice spadkodawcy. Co ważne, jeżeli spadkodawca posiada dzieci i wnuki, wtedy jego rodzice nie mogą domagać się jakiegokolwiek zachowku.
Zróżnicowanie zachowku
Zachowek wynosi połowę wartości udziału w spadku, który przypadałby przy dziedziczeniu ustawowym. Jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy lub dziecko, wnuk lub prawnuk nie ukończył 18 lat zachowek stanowi wtedy dwie trzecie wartości udziału spadkowego.
Kiedy zachowek się nie należy
Zachowek nie należy się w razie wydziedziczenia przez spadkodawcę. Niniejszy fakt musi wynikać z treści testamentu. W świetle art. 1008 K.c. spadkodawca może w testamencie wydziedziczyć, czyli pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku:
1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Ważne!
Zachowek nie należy się także w sytuacji zrzeczenia się dziedziczenia tj. w umowie zawartej przed notariuszem za życia spadkodawcy (art. 1047 – 1050 K.c.). Prawo do zachowku nie przysługuje w przypadku odrzucenia spadku (art. 1020 K.c.) oraz w stosunku do małżonka spadkodawcy pozostajacego w separacji (art. 935[1] K.c.).
Zobacz:
Wyrok TK: prawo do zachowku nie narusza Konstytucji
Czy siostra musi wypłacić zachowek?
W sytuacji podanej w pytaniu można domagać się zachowku bezpośrednio od siostry. W przypadku, gdy siostra uchylałaby się od zapłaty, wówczas można wystąpić do sądu rejonowego - wydział cywilny z pozwem o zachowek. Jest na to czas 5 lat od ogłoszenia testamentu (art. 1007 par. 1 K.c.). Po tym terminie następuje bowiem przedawnienie prawa do zachowku. Co istotne, można również w ogóle zrezygnować z zachowku lub zgodzić się na mniej niż 1/2 .
Zobacz:
Podstawa prawna:
- art. 931 - 932 K.c.;
- art. 991 K.c.;
- art. 1007 - 1009 K.c.
Stan prawny na 30 lipca 2013 roku
